اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 95
میگفتند
«لِإِخْوانِهِمْ» از ساکنان مدینه از انصار رسول اللّه صلّی اللّه علیه و
آله که: محمّد و یارانش را بهجز خوره سر نبود، و اگر گوشتی بود، ابو سفیان
و یارانش میخوردند و آنان را خالی میکردند. [1] همینطور فی قوله:
«أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ نافَقُوا یَقُولُونَ لِإِخْوانِهِمُ
الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ»، [2] فرموده: «لِإِخْوانِهِمُ»
برای آنکه در بین آنان، برادری از روی کفر بود، برای اینکه با آنها که
کافر بودند، دوستی و برادری میکردند، و در نهانی، با آنان، و علیه مومنان
بودند. [3] در معنای اخی فی قوله: «قالُوا أَ إِنَّکَ لَأَنْتَ یُوسُفُ قالَ أَنَا یُوسُفُ وَ هذا أَخِی»، [4] فرموده: اگر
بگویی با اینکه از یوسف درباره خودش سؤال کردند، چرا او از خودش و از
برادرش به آنان پاسخ داد، با اینکه برادر او برای آنان معلوم بود؟ گویم:
زیرا در ذکر برادرش، بیان است برای آنچه از آن سؤال نمودند. [5] فی
قوله: «إِنَّ هذا أَخِی لَهُ تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ نَعْجَةً» [6] هم گفته
است: «أخی» بدل از «هذا» یا خبر برای «إنّ» است و مراد برادر دینی است یا
برادر در دوستی، انس و الفت یا برادر شرکت و اختلاط است. [7] در تفسیر نمونه فی قوله تعالی: «وَ إِخْوانُهُمْ یَمُدُّونَهُمْ فِی الغَیِّ ثُمَّ لا یُقْصِرُونَ»، [8] فرموده: اخوان
کنایه از شیاطین است و ضمیر «هم» به مشرکان و گناهکاران بازمیگردد؛
چنانکه در آیه 27 اسراء میخوانیم: «إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کانُوا
إِخْوانَ الشَّیاطِینِ.»: تبذیرکنندگان برادران شیاطینند. [9] نیز فی
قوله تعالی: «هارُونَ أَخِی»، [10] فرموده: هارون طبق نقل بعضی از مفسران،
برادر بزرگتر موسی بود و سه سال با او فاصله سنی داشت؛ قامتی بلند و رسا و
زبانی گویا و [1]. کشّاف، ج 3، ص 255. [2]. حشر/ 11. [3]. کشّاف، ج 4، ص 85. [4]. یوسف/ 90. [5]. همان، ج 2، ص 342. [6]. ص/ 23. [7]. همان، ج 3، ص 369- 368. [8]. اعراف/ 202. [9]. تفسیر نمونه، ج 7، ص 67. [10]. طه/ 30.
اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 95