اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 91
مذکور برادران نسبی هستند نه برادران دینی، و آنان عبد اللّه بن ابی و یاران او در جنگ احد بودند. [1] و شبّر هم در تفسیرش ذیل آیات مذکور فرموده: برادریشان در نسب بوده یا در مذهب. [2] تفاسیر
بر این قول متفقند که: مراد از اخ فی قوله: «إِنِّی لا أَمْلِکُ إِلَّا
نَفْسِی وَ أَخِی»، [3] هارون، برادر والدینی موسی علیه السّلام است. همچنین
تفاسیر بر این قول اتفاق نظر دارند که: مراد از اخ فی قوله: «فَأُوارِیَ
سَوْأَةَ أَخِی»، [4] هابیل، برادر والدینی قابیل، است. و نیز شبّر در
تفسیرش فی قوله: «وَ مِنْ آبائِهِمْ وَ ذُرِّیَّاتِهِمْ وَ إِخْوانِهِمْ وَ
اجْتَبَیْناهُمْ ...»، [5] فرموده: لازم است «إِخْوانِهِمْ» والدینی
باشند. [6] همینطور تفاسیر جملگی بر آنند که مراد از اخ فی قوله: «قالَ
رَبِّ اغْفِرْ لِی وَ لِأَخِی ...»، [7] هارون، برادر موسی علیه السّلام،
است. شیخ طوسی هم در تبیان فی قوله: «وَ إِخْوانُهُمْ یَمُدُّونَهُمْ
فِی الغَیِّ»، [8] فرموده: مراد از اخوان، برادران شیاطین از کافراناند که
آنان را در گمراهی و ارتکاب معاصی فزونی داده و آنگونه از اعمال را در
نظر آنان زینت میدهند. [9] طبرسی در مجمع البیان، مراد از اخوان را
برادران مشرکان از شیاطین جن و انس دانسته [10]، و شبّر هم در تفسیر اخوان
در آیه مذکور [11]، آن را به معنای برادران شیاطین از کفار یا برادران کفار
از شیاطین دانسته است. [12] [1]. مجمع البیان، ج 2، ص 534- تبیان، ج 3، ص 45. [2]. تفسیر شبّر، ص 164. [3]. مائده/ 25. [4]. مائده/ 31. [5]. انعام/ 87. [6]. تفسیر شبّر، ص 309. [7]. اعراف/ 151. [8]. همان/ 202. [9]. تبیان، ج 5، ص 65. [10]. مجمع البیان، ج 4، ص 154. [11]. اعراف/ 202. [12]. تفسیر شبّر، ص 383.
اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 91