اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 31
ابرار
بر ائمه علیهم السّلام فراوان بیان شده، از جمله در کنز الفوائد از امام
باقر علیه السّلام آمده است که ایشان فی قوله تعالی: «إِنَّ الْأَبْرارَ
لَفِی نَعِیمٍ. وَ إِنَّ الْفُجَّارَ لَفِی جَحِیمٍ»، فرموده: «الابرار هم
نحن و الفجّار هم اعداءنا»؛ یعنی ابرار خود ماییم و فجّار همان دشمنان ما
هستند. از ابن حنفیه هم نقل است که گفته: «قال الحسن بن علی علیهما
السّلام: کلّما فی کتاب اللّه إِنَّ الْأَبْرارَ"*، فو اللّه ما اراد به
الّا علیّا و فاطمة و انا و الحسین؛ لانّا نحن ابرار؛ آبائنا و امهاتنا، و
قلوبنا علمت بالطاعات و البرّ.»: حسن بن علی علیهما السّلام فرمود: هرجا در
کتاب خدا «إِنَّ الْأَبْرارَ»* باشد، به خدا سوگند! از آن بهجز علی،
فاطمه، من و حسین اراده نشده است؛ زیرا ماییم ابرار؛ پدرانمان، مادرانمان، و
دلهای ما به طاعات و توسّع در اعمال خیر آگاهند. [1] علامه طباطبایی
در المیزان فرموده: ابرار، جمع برّ به فتح باء، صفت مشبّهه از برّ به معنای
احسان است. از معنای آن برمیآید که برّ، نیکویی در عمل است بدون اینکه
انسان در ازای آن، انتظار نفع یا بیان تشکّری را داشته باشد؛ بدین معنا که
او عمل خیر را به جهت خیر بودن آن اراده میکند، نه برای اینکه در آن نفعی
است که در ازای آن به او بازمیگردد، و اگر نفسش از آن ناخشنود باشد، پس
او بر تلخی مخالفت نفسش در آنچه اراده نموده، صبر میکند و کارش را انجام
میدهد؛ زیرا آن فینفسه خیر است، مانند: وفای به نذر، و یا اینکه در
آن عمل، خیری برای غیرش است، مانند اطعام طعام نسبت به مستحقین از بندگان
خدا؛ چون نه در عمل، و نه در صلاح، هیچ خیری جز به واسطه ایمان به خدا و به
رسول او و به روز قیامت محقّق نگردد؛ چنانکه فرموده: «أُولئِکَ لَمْ
یُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ»، و آیات دیگری که در این خصوص
است. پس ابرار، مؤمنان به خدا و به پیامبر او و به روز قیامت هستند، و چون
ایمان آنان، ایمان از روی رشد و بینش است، پس آنان خود را بندگان مملوکی
در پیشگاه پروردگارشان دیده که خلقتشان برای اوست؛ امر و کار آنان برای
اوست؛ خودشان را مالک هیچ نفع و ضرری نمیدانند. بر آنان است که بهجز آنچه
پروردگارشان اراده میکند، نخواهند و بهجز [1]. مصباح الانظار الأبرار، ص 65.
اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 31