اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 292
در
فرهنگ لغات هم آمده: برّ، به معنای بخشش، طاعت، راستی، اصلاح، و به ضمّ
اول (آن)، گندم است، و برّ، از اسمای حسنی است، و بریّة، برّ، بارّ، به
معنای صحرا و بیابان خشک، و برّ برّا؛ یعنی راست گفت، از خالق خود اطاعت
کرد، به سوگند وفا کرد و سوگندش راست بود، و برّ و بارّ و برّ؛ یعنی فرزندی
که از روی محبّت، فرمان پدر برد و از او اطاعت کند. جمع آن ابرار و برره
است. [1] در فرهنگ عمید نیز آمده که: برّ (به کسر یاء و تشدید راء)؛
یعنی نیکویی، بخشش، طاعت، صدق، صلاح، عطیّه، و برّ (به ضم باء و تشدید
راء)؛ یعنی صالح، نیکوکار، راستگو، و جمع آن ابرار، و برّ (به فتح باء و
تشدید راء)؛ یعنی زمین خشک و بیابان، صحرا و در اصطلاح جغرافیا، هریک از
قطعات پنجگانه عالم که آن را قاره گویند. [2]3. برّ در تفاسیر
شیخ طوسی در تبیان فی قوله تعالی: «أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ
الایه»، [3] فرموده: هر طاعتی برای خدای متعال را بدون خلاف، برّ مینامند،
و در مراد آیه، اختلاف نمودهاند. ابن عباس گفته: مراد تمسّک به
کتابشان است که آنان پیروانشان را به آن امر میکردند و خودشان تمسّک به آن
را ترک مینمودند؛ زیرا همین که آنان پیامبر صلّی اللّه علیه و آله را
انکار مینمودند، خود ترک تمسّک آنان به کتابشان است. قتاده گفته: مراد از
آن امر کردن مردم به طاعت از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و مخالفت نمودن
با خودشان است، و گروهی گفتهاند: برّ بنابر قول آنان، صدق بوده و معنای آن
این است که آنان امر به صدق میکردند در حالی که خودشان صادق نبودند، و
برّ، در لغت، در اصل، بخشش، احسان، دوستی و نظایر آن است. [4] همینطور در معنای قوله تعالی: «وَ لَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَ لکِنَّ الْبِرَّ
[1]. ملخّص المنجد و منتهی الأرب، ص 34. [2]. فرهنگ عمید، ص 247. [3]. بقره/ 44. [4]. تبیان، ج 1، ص 197.
اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 292