تحقيق و بررسى‌

ولى به عقيده ما يك پژوهشگر آگاه كه نمى خواهد از دور قضاوت كند، بلكه خود را موظف مى بيند كه از نزديك همه مسائل مربوط به «انگيزه ها» و «نتيجه ها» را بنگرد، نمى تواند تنها به اين داورى هاى حساب نشده قانع شود.

اكنون اجازه دهيد بى طرفانه انگيزه هاى انتظار و نتايج و پى آمدهاى آن را يك به يك مورد بررسى قرار دهيم و ببينيم عامل پيدايش آن، شكستهاست و يا يك سلسله واقعيت هاى فطرى و عقلانى است و نتايج آن سازنده و مثبت است يا منفى و نامطلوب؟

انتظار در اعماق سرشت آدمى‌

برخلاف گفته هاى كسانى كه فكر مى كنند بذر اصلى انتظار ظهور يك مصلح بزرگ را شكست ها و ناكامى ها و نابسامانى ها در سطح افكار مى پاشد، عشق به اين موضوع مربوط به اعماق وجود آدمى است، گاهى به گونه پررنگ، و گاهى كم رنگ.

به تعبير ديگر: انسان از دو راه عاطفه، و خرد، سرانجام در برابر چنين مسأله اى قرار مى گيرد و سروش‌