با توجّه به روايات بالا و مانند آن، و با توجّه به اصول جهان بينى اسلام اين نتيجه اصولى را مى‌توان گرفت كه:

در اقتصاد اسلامى‌ «مسائل مادّى» با «ارزشهاى معنوى و اخلاقى» چنان گره خورده است كه همانند «تار» و «پود» يك پارچه دست در گردن هم دارند، بر خلاف اقتصاد در مكتبهاى غرب و شرق كه صرفاًاز ديدگاه مادى بررسى مى‌شود، و اتفاقاً يكى از علل مهمّ بى‌نتيجه ماندن و گرفتار بن بست شدن اين مكتبهاى اقتصادى نيز همين است.

اقتصاد از شئون زندگى انسانهاست و ابعادش بايد همچنان ابعاد وجود انسان باشد، ما چگونه مى‌توانيم انسانى را كه وجودش هم‌ بعد مادى‌ دارد و هم‌ بعد معنوى‌ در يك مكتب اقتصادى محصور كنيم كه تنها ارزشهاى مادى در آن مطرح است، يقيناً اين قبا براى آن قامت نارسا است، و دير يا زود، اثرات منفى خود را آشكار مى‌سازد.

به تعبير ديگر محال است مشكلات اقتصادى جامعه را بر اساس يك‌ مكتب اقتصادى صد در صد مادّى‌ حل كرد، حتماً بايد دست به دامان ارزشهاى معنوى زد و از آن كمك گرفت، زيرا:

روزهائى براى جوامع پيش مى‌ايد كه در آنجا كاربرد ارزشهاى مادى به صفر مى‌رسد، و تنها ارزشهاى معنوى مى‌تواند حاكم باشد.

روشنتر بگوئيم: در زندگى هر قوم و جمعيتى روزهائى است كه تنها ايثار و فداكارى‌ مى‌تواند حل مشكل كند، بديهى است كمكهاى متقابل مادّى در چنين حالتى بى‌اثر است، بى اثر!

و نيز در روابط اجتماعى مردم روزهائى پيش مى‌آيد كه براى حفظ قشرهاى مختلف يا افراد مختلف بايد سخاوتمندانه به آنها كمك كرد، و بدون هر گونه شم داشت زير بازويشان را گرفت، خواه از طريق قرض الحسنه يا كمكهاى بلاعوض و مانند آن.

فى المثل الان كه اين سطور را مى‌نويسيم، جنگ ويرانگر تحميل شده ابرقدرتها ميليونها نفر از مردم كشور ما را از هستى ساقط كرده و از خانه و كاشانه خود آواره ساخته است و از سوى ديگر خزانه دولت هم بر اثر حالت جنگ و محاصره اقتصادى و مانند آن، قدرت زيادى ندارد، چگونه مى‌توان به مقابله با اين مشكل بزرگ اقتصادى و اجتماعى شتافت آيا جز استفاده از نيروى ايمان و اخلاق، كليدى براى حل اين مشكل پيدا مى‌شود؟!

ارزشهاى مادّى كه بر اساس نفع متقابل است ناتوانتر از آنست كه در چنين مواقعى راهگشا باد، تنها حكومت ايمان و اخلاق است كه به آن پيرزن روستائى مى‌گويد: «تنها گوسفند خانه‌اش» را براى جبهه جنگ بفرستد، و به آن كودك دبستانى فرمان مى‌دهد كه‌ «قلّك كوچكش» را بشكند و پولهاى خردى را