عمرش حساب بكشد، آن هم بالاتر از حسابى كه شريك از شريكش مى‌كشد.

علّت هم روشن است، زيرا شراكت نسبى است، يعنى به اندازه مالى است كه در سهم شراكت گذارده، امّا انسان مالك تمام هستى خودش است. بايد نفسش را محاسبه كند كه اى نفس، سرمايه عمر من چه شد؟ سرمايه استعداد و عقل من چه شد؟ سرمايه جوانى من چه شد؟ سرمايه سلامت من چه شد؟ اين سرمايه‌هاى پنجگانه معروف واقعاً محاسبه مى‌خواهد، چون عمر چيزى نيست كه آسان به دست آمده باشد. به قول بعضى اگر به كسى بگويند حاضرى تمام عمرت را با چه چيزى مبادله كنى؟ مى‌گويد اگر دنيا را هم بدهى نمى‌دهم، امّا شايد تمام عمر را به‌راحتى به بطالت مى‌گذرانَد. مگر مجموع عمر مركب از اجزا نيست؟ شما اگر اين همه قيمت براى مجموع عمر قائليد پس چرا اجزاى عمر را كه روزها و لحظه‌ها باشد به رايگان از دست مى‌دهيد؟ يا سرمايه جوانى را كه از مهم‌ترين سرمايه‌هاى انسان است و مى‌گويند انسان به هر مقام علمى كه بخواهد برسد در همين جوانى است، به‌آسانى نابود مى‌كنيد؟

يا نعمت فراغت را از دست دادى و قدر لحظات را ندانستى، چون زمان‌هايى مى‌رسد كه فراغت به‌كلّى از دست مى‌رود، برخى مى‌گويند چكار كنيم تا در صف پرهيزگاران قرار گيريم؟ حضرت مى‌فرمايد: اگر هر روز محاسبه نفس كردى، يا نعمت‌هايى را كه خداوند به تو داده محاسبه كنى، جزءِ پرهيزگاران مى‌شوى. امّا وقتى محاسبه نكردى و حساب همه اينها از دست تو بيرون رفت، آن‌گاه انسان بى‌تقوايى مى‌شوى.

اين حديث بر سه قسمت تأكيد شده است:

خوراك، آشاميدنى، پوشاك.

اگر كسى بخواهد به كمال دست يابد، واقعاً بايد حلال و حرام را رعايت كند، از لقمه شبهه‌ناك بپرهيزد، زيرا لقمه حرام اثر دارد و نورانيّت قلب را مى‌گيرد و توفيقات انسان را كم مى‌كند.