نور هدايت‌

اين حديث را سه بخش مى‌كنيم:

1.

«الا انَّ الدُّنيا»

: نخست حضرت مى‌فرمايد: دنيا بار سفر را بسته و پشت كرده و رفته و آخرت پربار در حال آمدن است. تعبير «ارتحال» (بار سفر را بستن و كوچ كردن) و تعبير «احتمل» درباره آخرت، با آنكه هنوز دنيا نرفته و آخرت نيامده، براى اين است كه گاهى هر چيزى را كه مشرف به وقوع است به صورت ماضى تعبير مى‌كنند مى‌گويند مى‌بينى دنيا تمام شد و آخرت آمد. يعنى فرصت دنيا اندك و آمدن آخرت قطعى است.

2.

«الا وَإنَّكُمْ فى يَومِ عَمَلٍ لا حِسابَ فيهِ؛

شما در روزى هستيد كه روز عمل است و حسابى در كار نيست». اين مسأله مهمّى است كه طبيعت دنيا با طبيعت آخرت تفاوت خاصّى دارد. اينجا بايد فقط عمل كرد و كشت و در آنجا درو كرد و ثمرش را ديد. اينكه گاهى انسان در دنيا مكافات اعمالش را مى‌بيند، مسائل جزئى و خاص است و كلّى و همگانى نيست. اين تفاوت بسيار مهمّى بين دنيا و آخرت است و چون در دنيا حساب و كتابى در كار نيست انسان اهمّيّت چندانى نمى‌دهد براى اينكه نتيجه عملش را ملموس و عينى نمى‌بيند، امّا وقتى در آخرت نتايج قطعى اعمالش را مى‌بيند در صدد برمى‌آيد كه جبران كند، ولى فرصت از كف رفته است و بازگشتى نيست.

از آيات قرآن برمى‌آيد كه يكى از اسفناك‌ترين حالات مجرمان هنگامى است كه مى‌فهمند بد كرده‌اند، آن‌گاه مى‌خواهند جبران كنند و فرياد مى‌زنند، امّا كسى به آنان گوش نمى‌دهد.

مى‌گويند: « «رَبّ ارْجِعُونِ»؛ خدايا، مرا بازگردانيد» [1] تا جبران كنم! نداى اندوهبار «مَا فَرَّطْتُ فِى جَنْبِ اللَّهِ» [2] برمى‌آورند، امّا ديگر سودى ندارد.

[1]. سوره مؤمنون، آيه 99.

[2]. سوره زمر، آيه 56.