براى هر كس بخواهد تنگ مى‌كند. اين تعبير كه در آيات فراوانى تكرار شده، ممكن است اين توهم را ايجاد كند كه نظام روزى نظامى است كه به كلى از دست انسان خارج است. بنابراين اگر گروهى متنعم و گروه ديگرى محروم‌اند همه به خواست خدا است و كارى از ما ساخته نيست. و اين مى‌تواند دستاويزى مناسب براى كسانى باشد كه اصل مذهب را زير سؤال مى‌برند و آن را مولود حركت‌ها و طرح‌هاى استعمارى مى‌پندارند!

ولى اگر در همان آيات و روايات اسلامى دقت كنيم و در عوامل تنگى و گستردگى روزى بينديشيم، تفسير اين آيات و اسرار اين مطلب كاملًا روشن و سمپاشى‌ها برچيده‌مى شود. كراراً گفته شده كه تعبير «مشيت الهى» مفهومش اراده بى‌حساب و كتاب نيست، بلكه اراده‌اى است آميخته با حكمت.

حكمت خدا ايجاب مى‌كند كه هركس تلاش و كوشش و فداكارى بيشترى داشته باشد، روزى‌اش را گسترده‌تر گرداند: «و أَن لَيْسَ لِلإنسانِ الَّا ماسَعى» [1]: «انسان بهره‌اى جز نتيجه تلاش و كوشش خود ندارد» «وكُلُّ نَفْسِ بِما كَسَبَتْ رَهِينةً» [2]: «هر انسانى در گرو اعمال و كوشش‌هاى خويش است».

هر كس تقوا پيشه كند خداوند گشايشى به كار او مى‌دهد و از آنجا كه انتظار ندارد روزى‌اش مى‌بخشد «وَمَنْ يَتَّقِ اللّهَ يَجْعَل لَهُ مَخْرَجاً وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبْ» [3]

آرى تقوا موجب حاكميت عدالت اجتماعى، و عدالت اجتماعى سبب گسترش روزى‌ها است.

[1]. سوره نجم، آيه 39.

[2]. سوره مدثر، آيه 38.

[3]. سوره طلاق، آيه 2.