اصل اوّل: توحيد

شيعه معتقد است هر انسان عاقلى بايد آفريدگار خود را بشناسد و به يگانگى او ايمان داشته باشد، و بداند آفرينش و روزى و مرگ و زندگى، همه مستقلًا به دست اوست، بلكه جز او «مؤثر مستقلى» در جهان هستى نيست (لَامُؤَثَّرَ فِي الْوُجودِ إلّااللَّهُ). [1]

بنابراين اگر كسى آفرينش و روزى و مرگ و حيات را به دست غير خدا بداند كافر و مشرك و خارج از زمره مسلمانان محسوب خواهد شد.

همچنين از نظر شيعه، «عبادت» مخصوص خداست. و اگر كسى غير خدا را پرستش كند يا براى خدا شريكى در عبادت قرار دهد، هر چند به عنوان اينكه عبادت غير خدا وسيله‌اى براى تقرب به خداست، چنين كسى نيز كافر و خارج‌

[1]. روشن است اين معنا با قبول «قانون عليّت عمومى» هيچ گونه منافاتى ندارد؛ زيرا علل طبيعى يا ماوراى طبيعى در تأثير خود مديون ذات پاك خداوند هستند، و هر چه دارند از ناحيه او دارند، نه تنها در حدوث و آغاز وجود خود محتاج خدا مى‌باشند بلكه در عالم بقا و تمام دوران وجود خود چنين احتياج و نيازى را دارند. بنابراين مؤثر مستقل و متكى به ذات خود در جهان هستى تنها «خدا» است و بقيه در تأثير خود وابسته به وجود او هستند، ولى بعضى از دانشمندان برادران اهل سنّت به گمان اينكه قبول اصل عليّت حتى به اين صورت كه گفته شد با توحيد كامل و يگانگى خداوند منافات دارد به كلى اصل عليّت را انكار كرده و معتقدند كه اگر آتش (مثلًا) مى‌سوازند نه به واسطه خاصيتى است كه در آتش وجود دارد بلكه عادت خداوند بر اين جارى شده كه اثر سوختن را هنگام تماس آتش با چيزى بيافريند! نادرست بودن اين سخن روشن است‌