زندگی ما انسانها، تقابل دائمی عقل و تمایلات است، گاهی در این کشمکش و تقابل، زور عقلمان میچربد و گاهی هم متأسفانه هوی و هوسمان چیره میشود. آنجا که عقل و منطقمان غلبه میکند و میتواند هوی و هوس را کنترل کند میگوییم اراده کردیم و با ارادۀ خود توانستیم چنین و چنان کنیم و آنجا که هوی و هوسمان پیروز میشود و قدرت مهار آن را نداریم میگوییم ارادهای نداشتیم و یا ارادهمان ضعیف بود. بنابر این ما هر چه بتوانیم عقلمان را تقویت کنیم تا آنجا که بتواند تمایلات را مدیریت و کنترل کند با ارادهتر خواهیم بود و هر چه هوس و تمایلات منفی و نابجای خود را ضعیف کنیم نیز ارادهای قویتر خواهیم داشت. رمضان از این جهت یک فرصت ایدهآل برای تقویت اراده محسوب میشود که ما به همین کار مشغولیم. یعنی تصمیم داریم که به دلمان و هوای نفسمان «نه» بگوییم و این همان تقویت اراده است. در حقیقت نفس انسان به گونهای است که هر چه بیشتر و بیشتر به حرفش گوش میکنیم و به آن پاسخ مثبت میدهیم گویی لحظه به لحظه پرروتر و قویتر میشود و ارادۀ ما را تخریب میکند. مثلاً آقایی با صحنهای مواجه میشود که دیدن و تماشای آن مورد رضای خداوند نیست اگر نگاه کند، به نفساش پاسخ داده و تمایلاش برای نگاه بعدی قویتر و بیشتر میشود و برای نگاه بعدی، ارادۀ کمتری خواهد داشت. فضای معنوی ماه مبارک و تصمیم جمعی ما برای مقابله با نفس، لحظه به لحظه ارادۀ ما را تقویت میکند. هر چه جدیت ما در خطا نکردن و بیاعتنایی به هوسها بیشتر و بیشتر باشد، خواهیم دید که خروجی این کار در پایان ماه مبارک رمضان، ارادهای قویتر خواهد بود و تا مدتی خطا نکردن آسانتر است و تداوم این کار وابسته به تصمیم ما پس از عید فطر است. ماه رمضان تمرین اراده در شرایط آسان و مساعد است برای مسابقۀ اراده در شرایط سختِ پس از رمضان.