کمتر کسي فکر مي‌کرد اين‌قدر مورد نياز باشد، مفهوم ولايت بود. او چندين سخنراني در اين باره ايراد کرد که در کتابي با عنوان ولاء‌ها و ولايت‌ها منتشر شد. استاد در آن روزگار که هنوز صحبت از ولايت فقيه، حکومت ولايي و اين مسائل نبود، نگارش مطالبي محققانه و عميق را در اين عرصه آغاز کرد؛ واژه ولايت، کاربردهايش در قرآن، فرهنگ اسلامي و انواع ولايت‌هايي را که در فرهنگ خود داريم مورد بحث قرار داد و حاصل سخنراني‌هايش در قالب کتابي، در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفت.

نزديک چهل سال است که استاد اين سخنراني‌ها را ايراد کرده، اما تاکنون کتابي که در حد رقابت با آن باشد نداشته‌ايم. اغلب برعکس است؛ گوهرها ناشناخته مي‌مانند و خرمهره‌ها بازار فکر و انديشه و پژوهش را تصرف مي‌کنند.

لازم است به کتاب ولاء‌ها و ولايت‌ها که در آن زمان چاپ شد، اشاره‌اي شود؛ زيرا ما امروز هم به همان مباحث و استمرارشان نيازمنديم. ما مسلمانيم و معتقديم خداوند، انبيا را براي هدايت بشر فرستاد تا او را به سوي سعادت دنيوي و اخروي راهنما باشند. «ولايت» يعني عده‌اي با طوع و رغبت، دعوت انبيا را بپذيرند و آماده شوند حکومتي براساس آموزه‌هاي ديني به وجود آورند و مديريت جامعه را عهده‌دار شوند. در پي اين اعتقاد که تقريباً بين همه مسلمانان مورد اتفاق است، شيعه متممي دارد که چنانچه جامعه اسلامي به رسول اکرم(صلى الله عليه وآله) و جانشينان بر حق و معصوم او دسترسي نداشت، به خود وانهاده نمي‌شود.

خداي متعال از شدت لطف و رحمتش و نيز پيامبر اکرم(صلى الله عليه وآله) به دليل مراقبتي که بر هدايت مردم داشت ـ حَرِيصٌ عَلَيکمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَئؤُفٌ رَحِيم[1] ـ براي اين روزگار هم