اسم الکتاب : تماشاي فرزانگی و فروزندگی المؤلف : مصباح یزدی، محمد تقی الجزء : 1 صفحة : 75
قرآن تحميل مىنمودند و در واقع نوعى خودباختگى و غربزدگى داشتند، علامه از چنين امورى به شدت پرهيز مىكرد و بر اين باور بود كه:
«اوّل بايد معناى آيه قرآن را بفهميم و اگر با يك مطلب فلسفى، عرفانى و علمى مطابقت داشت آنرا بيان كنيم ولى اگر موافق نبود، نبايد درصدد باشيم كه با تأويل يا تفسير به رأى، آيه را بر معناى منظورْ تطبيق كنيم. اگر امر داير گرديد بين مطلبى كه قرآن اثبات مىكند و موضوعى كه ديگران طرح مىنمايند البته بايد مطمئن باشيم كه قرآن صحيح است».
البته نبايد اين توهّم به وجود آيد كه در قرآن خلاف ظاهر، استعاره و مجاز نداريم. به كار گرفتن مجاز، كنايه و استعاره از لطايف و محسّنات كلام و از فنون بلاغت است. در قرآن چنين تعابيرى را داريم و اين پديده بدان معنا نيست كه لفظ را از مفهوم ظاهريش منحرف كردهايم، امّا استعاره، كنايه و مجاز در جايى پذيرفته است كه بر اساس اصول محاوره و بلاغت باشد. اگر مسايلى برخلاف اصول محاوره، بلاغت و طبق سليقههاى شخصى بر قرآن تحميل گردد، چنين تفسيرى صحيح نيست. در هر حال حفظ ظواهر قرآن و دورى جستن از تأويلهاى بىدليل و متكى به سليقههاى شخصى و يا فرضيههاى علمى رايج همواره مورد توجّه آن بزرگوار بود.
البتّه كار بشر عادى همچون كار معصوم نخواهد بود كه هيچ قصورى در آن نباشد. امكان دارد در برخى موارد مطالبى قابل مناقشه بر اساس اصول خودشان هم وجود داشته باشد ولى اصولا بناى علامه بر اين بود كه از تأويلات خلاف ظاهر و اعمال سليقههاى شخصى دورى گزينند و در اين كار موفق بودند.
اسم الکتاب : تماشاي فرزانگی و فروزندگی المؤلف : مصباح یزدی، محمد تقی الجزء : 1 صفحة : 75