مورد بحث و ارزيابى قرار مى‌گرفت و در نتيجه مقرّر گرديد حاصل اين بحث‌ها و نقدها به صورت مقالاتى كه مجموع آن‌ها كتابى را تشكيل مى‌دهد به نگارش درآيد، اين تلاش توسط شخص مرحوم علامه انجام پذيرفت و چهارده مقاله نوشته و مقرر گرديد براى طبع آن اقدام شود ولى با توجّه به اين‌كه مباحث فلسفى، مشكل است و فهمش براى عموم آسان نيست ضرورت داشته كه درباره هر كدام از موضوعات توضيحاتى داده شود تا گستره استفاده از آن‌ها، گسترش يابد و كسانى كه به چنين مطالبى علاقه دارند و در هر سطحى از معلومات و آگاهى هستند بتوانند از اين كتاب استفاده كنند، از اين جهت قرار شد كه استاد مطهرى(رحمه الله) مقدمه، توضيحات و پاورقى‌هايى براى اين اثر بنويسند، كه ابتدا براى چهار مقاله‌اش نوشته شد كه در جلد اوّل درج گرديد و تقريباً حجم پاورقى‌ها و مقدماتى كه آن متفكر شهيد مرقوم نمودند دو برابر اصل كتاب است.

پس انگيزه تأليف اين كتاب در درجه اوّل، انجام بحث‌هاى تطبيقى بين فلسفه اسلامى و فلسفه غربى و به‌ويژه نقّادى فلسفه ماركسيسم بود.

ماترياليسم ديالكتيك در آن ايام رواج چشمگيرى يافته و نشرياتى هم اين افكار را منتشر مى‌كردند، مجله‌اى تحت عنوان نشريه «دنيا» تئورى‌هاى ماركسيسم را كه غالباً جنبه فلسفى داشت، طى مقالاتى مى‌نوشت، دكتر تقى ارانى،[1] نكاتى را به نگارش در مى‌آورد كه از نظر