حوزه علميه ناظميه

مدرسه ناظميه هم بزرگتر از سلطان‌المدارس است و هم پرجنبوجوش‌تر و هم چهار سال پيرتر يعنى به سال 1308 هجرى بنا نهاده شده، مؤسس اين حوزه مولانا نجم‌العلماء ناظم صاحب بوده و حتماً به همين دليل ناظميه‌اش مى‌گويند. مسئول مدرسه روحانى سيدى است به نام حميدالحسن از تحصيل‌كرده‌هاى نجف، حميد‌الحسن را امير‌العلماء لقب داده‌اند. حميد‌الحسن برنامه‌هاى درسى مدرسه را برايمان توضيح مى‌دهد. درس‌ها با اندكى تفاوت همان مباحث حوزه‌هاى ديگر هند است: تبصرة‌المتعلمين، منهاج‌الصالحين، فصول اكبرى، شرايع‌الاسلام، سلّم‌العلوم و‌... اين‌جا هم مثل سلطان‌المدارس مَدرس‌ها پر از تخت است ظاهراً به دليل گريز از رطوبت زمين. ناظميه نشاطى ويژه دارد هر گوشه كلاس و مباحثه‌اى برپاست، سر و صداى هيچ كدام هم مانع ديگرى نمى‌شود الاّ حضور بى‌صداى ما كه به يك باره نظم سالن اصلى مدرسه را به هم مى‌ريزد. استادانى كه براى ديدار با حاج‌آقا درس را تعطيل مى‌كنند، شاگردهاى كنجكاو را هم همراهشان مى‌كشانند. حاج‌آقا با چند تن از اينان گرم صحبت مى‌شود منتها به مدد ترجمه حيدرمهدى كه روزگارى خود در همين مدرسه شاگرد همين ملاّيان بوده است.

به اشارت اميرالعلماء طلاب مدرسه براى شنيدن سخنرانى حاج‌آقا به سالن اجتماعات راهنمايى مى‌شوند. جامعه هندى