نظام‌الدين اولياء

به سفارش دوستان همراه و با استدلال نزديكى راه، راهى مزار نظام‌الدين اولياء مى‌شويم. بعد از گذر از يكى دو كوچه باريك به محوطه‌اى باز مى‌رسيم كه جمعيت چشم‌گيرى را در خود جاى داده است. آن طور كه به ما مى‌گويند نظام‌الدين از صوفيان بزرگ هند است و در نزد مسلمانان و به ويژه اهل‌سنت احترامى خاص دارد و حتى هندوها نيز براى زيارت قبرش بدين‌جا مى‌آيند. جمعيت بسيار زائران و شكل و شمايل متفاوت ايشان اين سخن را اثبات مى‌كرد. آن طور كه فهميده‌ايم تصوف در هند ريشه‌اى عميق دارد و پيروان بسيار، و حتى اين مسلك را نقطه تلاقى بين دو مذهب اسلام و هندو دانسته‌اند. بعد از ورود مسلمانان به شبه قاره به دليل اختلافات ريشه‌اى ميان دو آيين هندو و اسلام، برخوردهاى اوليه اجتناب‌ناپذير بود اما بلافاصله روند سازگارى نيز آغاز شد، تصوف كه از نظر فلسفى به «ودانتا» نزديك بود، پل پيوند اين دو مذهب شد، و در اندك زمانى رواج يافت.

صوفيان فرقه‌هاى متعددى داشتند كه مهم‌ترين آنها عبارت بودند از طريقه چشتيه، سهرورديه، نقش‌بنديه و قادريه. دو سلسله نخستين در طىقرن‌هاى هشت و نه هجرى رو به انحطاط رفت و دو سلسله ديگر در عصر سلاطين مغول اهميت يافتند. نظام‌الدين محمد دهلوى معروف به خواجه نظام‌الدين اولياء از سلسله بسيار معروف چشتيه بود كه منسوب به چشت قريه‌اى نزديك هرات است.

چشتيه، ترك دنيا و قناعت، توكل، اجتناب از خشونت،