كم‌نظير اين محل پيام پنهان اين جمله است. هندى‌ها هم اين بنا را چونان تاجى مى‌دانند كه بر تارك هند مى‌درخشد.

تاج‌محل مجموعه‌اى است از يك گنبد بزرگ و چهار گنبد كوچكتر با چهار گل‌دسته، كه همگى از مرمر سفيد و شفاف با سنگ‌هاى ريز قيمتى ساخته شده است. مى‌گويند وقتى قرص ماه كامل است تاج‌محل چون نگينى درخشان در دل شب مى‌درخشد و از صدها عاشق نشسته به تماشاى خود دل مى‌ربايد.

اين شاهكار كم‌تاى بشرى تركيبى از معمارى اسلامى ـ هندى و ثمره عشق افسانه‌اى شاه جهان به همسر محبوبش «ممتاز محل بيگم» است. اين بانو در طول 18 سال زندگى مشترك با شاه جهان همواره نزديك‌ترين دوست و مشاور او بود و حتى در ميدان‌هاى جنگ دوشادوش شوهرش پيكار مى‌كرد. شاه جهان آن قدر به اين زن علاقه داشت كه تصميم گرفت بهترين مقبره روى كره زمين را بر مزار ملكه خود بسازد. براى ساختن اين مقبره رؤيايى بهترين معماران دنيا به هند دعوت شدند. كار ساخت تاج محل را به تعداد زيادى از استادان معمارى آن زمان نسبت داده‌اند از جمله استاد سنان عثمانى، عيسى خان شيرازى، استاد احمد لاهورى و حتى جرومينو و رونئو طلاسازان ايتاليايى.

در طول 22 سال، ميليون‌ها روپيه صرف شد و هزاران كارگر استثمار، تا تاج‌محل در زيباترين شكوه ممكن خلق شود. از راجستان، مرمرهاى سفيد آوردند از نواحى مركزى مرمرهاى زرد، از چين كريستال، از پنجاب سنگ‌هاى قيمتى، از ايران