نياز دارد. در اين زمينه، دو نظر وجود دارد: يكى افراطى و ديگرى تفريطى.

بر اساس نظر تفريطى «اصولا ما غير از اين ظواهر شرع و مستحبات، كه در فقه مطرح است و محور آن را همين ظواهر افعال تشكيل مى دهد، چيز ديگرى نداريم و طبعاً به درس و استاد نيازى نيست بايد فقه را خواند و بدان عمل كرد.»

در مقابل، بر اساس نظر افراطى «اصلا تهذيب اخلاقى و تزكيه بابى است كه هيچ ربطى به معلومات ظاهرى باب فقاهت ندارد و قوام آن بر رابطه اى است كه بين استاد و شاگرد يا مريد و مراد برقرار مى شود و در واقع، نوعى تأثير روحانى است كه استاد بر شاگرد مى گذارد. لذا بايد به دنبال پيرى صاحب نَفَس گشت و از باطن او استفاده كرد. علم و دانش در اين زمينه هيچ نقشى ندارد و هر قدر هم كه انسان به مستحبات عمل كند و اعمال شرعى بجا آورد، تا نَفَس استاد به انسان نخورد، هيچ فايده اى ندارد».

اما بر طبق نظر قرآن، آنچنان نيست كه اگر دست انسان به استادى نرسيد نتواند هيچ كارى انجام دهد و اين چنين هم نيست كه ما غير از همين مطالبى كه در فقه مطرح مى شود چيز ديگرى نداشته باشيم. روح بندگى و تقوا تقرب به خداست كه امرى قلبى است. اعمال ظاهرى به منزله پيكر آن است. اگر روح بندگى در اين پيكر باشد، اثر خود را خواهد بخشيد وگرنه بسيار كم ارزش خواهد بود.

معرفت و شناخت انسان به خداى متعال و ايمان و محبت او به خدا، همان كه از او به عشق تعبير مى شود و روح عمل است، با خواندن پيدا نمى شود بلكه امرى قلبى و روحى است و بايد سعى كرد كه آن را به دست