كاملا بى مورد است. اين سؤال مانند آن است كه كسى بپرسد كه شيخ انصارى(رحمه الله) چه كتابى را خواند تا به اين مقام رسيد؟ پس همان كتابها كافى است و ديگران نيز بايد همان كتابها را بخوانند تا مثل شيخ انصارى شوند.

پس چه لزومى داشت كه او كتاب رسائل و مكاسب را نوشت؟ لذا اين سخن كاملا غير منطقى است و اگر بنابراين بود هيچگاه پيشرفتى در علم حاصل نمى شد و سطح معلومات هميشه در يك حد باقى مى ماند و احياناً باعث ركود و انحطاط نيز مى شد. شيخ انصارى(رحمه الله)كتاب قوانين خواند تا «شيخ انصارى» شد. او كتاب رسائل را نوشت تا ديگران زودتر و بهتر به معلومات او دست پيدا كنند اما اگر ما قوانين بخوانيم معلوم نيست مثل شيخ انصارى(رحمه الله) شويم و اگر هم از آن راه مثل او بشويم كار بيجايى كرده ايم چون ممكن است بتوان آن معلومات را از راه ساده ترى به دست آورد.

همين سخن درباره صاحب قوانين[1] نيز صدق مى كند او كتاب معالم خواند تا صاحب قوانين شد. پس آيا مى توان گفت كه به قوانين، رسائل و كفايه نيز نياز نداريم و فقط معالم مى خوانيم و بالاتر از شيخ انصارى(رحمه الله)مى شويم؟

با توجه به مطالبى كه ذكر شد، لزوم بازسازى سازمان حوزه بخوبى احساس مى شود. ولى همچنان كه معلوم است تجديد سازمان حوزه كار ساده اى نيست و موانع و مشكلات فراوانى دارد. بنابراين، بايد كار را از مشكلات و نقايص كوچكتر آغاز كرد. آنچه از تجارب چند ده ساله حاصل شده اين است كه در اين وضعيت، بهترين كار ايجاد واحدهاى

[1] ميرزا ابوالقاسم قمّى، ف 1231.