چراکه كل ما سوي الله به لحاظ تکويني عبد محض اوست و محال است كه از اين عبوديت تكويني خارج شود، زيرا خروج از اين عبوديت به معناي نيستي و عدم است: انسان يا هست و هستي وابسته و نيازمند دارد، يا نيست. شق سومي که انسان وجود مستقل داشته باشد، امکان ندارد. اين نگرش و بينش انسان را از اين پندار باطل مي‌رهاند كه در زندگي خود مستقل و بي‌نياز است و الزامي ندارد كه از کسي اطاعت کند. از ديدگاه فلسفي، آزادي مطلق هرگز پذيرفتني نيست. توحيد و مسائلي كه بر آن متفرع مي‌شود اساس و مبناي تعيين حقوق و تكاليف انسان است.

2) اصل حکمت بالغة الاهي

حکمت الاهي همانند اصل توحيد در جميع مباحث و مسائل ارزشي (اخلاق و حقوق) كارساز است. تبيين و توجيه خردپسندانة اجزا و عناصر نظام حقوقي و اخلاقي اسلام جز با توجه تام به حكمت خداي متعال امكان‌پذير نيست. نخستين و بنيادي‌ترين حقوق و تكاليف بشر، فقط با استناد به اقتضاي هدف آفرينش و حكمت بالغة الاهي قابل تبيين است: خداي متعال حكيم است. حکيم به کسي گفته مي‌شود که کارش بر اساس حکمت و براي رسيدن به هدف ارزنده‌اي انجام مي‌گيرد. از تناسب هدف با كار حکيمانه بايدها و نبايدها (حقوق و تكاليف) ناشي مي‌شود. البته خداي متعال نسبت به عالم و آدم ربوبيت مطلقه دارد و اين تدبير عام و همگاني بر اساس حكمت صورت مي‌پذيرد. اگر حكمت الاهي و هدف آفرينش مورد غفلت يا تغافل واقع شود، هيچ حق و تكليفي قابل اثبات نيست.

از اين اصل كه خداي متعال حكيم است و عالم را براي هدف شايسته‌اي آفريده است، مي‌توان نتيجه گرفت كه عالم خلقت بايد به سوي كمال و بهره‌هاي وجودي بيشتر حركت كند. بر مبناي حكمت الاهي انسان‌ها وظيفه دارند که در مسير كمال‌جويي