أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاء تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ؛[1] آيا نديدي چگونه خداوند «‌کلمة طيبه» و (گفتار پاکيزه) را به درخت پاکيزه‌اي تشبيه کرده که ريشة آن (در زمين) ثابت و شاخة آن در آسمان است؛ هر زمان ميوة خود را به اذن پروردگارش مي‌دهد، و خداوند براي مردم مثل‌ها مي‌زند. شايد متذکر شوند (پند گيرند).

اگر اين ريشه وجود نداشته باشد، ساير حقوق به درختى بى‏ريشه مى‏ماند. به تعبير قرآن كريم: «مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ؛[2]كلمة خبيثه (و سخن باطل) به درخت ناپاكى شبيه است كه از روى زمين بركنده شده و قرار و ثباتى ندارد». درختى كه در زمين ريشه نداشته باشد يا مى‏پوسد يا مى‏گندد و سرانجام خشك مي‌شود، و بنابراين، ثمر نخواهد داد؛ اما اگر درخت ريشة محكمى داشته باشد، اگرچه گاهى هم شاخ و برگش بخشكد يا پژمرده شود، به دليل برخوردارى از ريشة ثابت، بار ديگر مى‏تواند شاخ و برگ دهد.[3]

ملاك جعل حقوق از ناحية خداوند

حق خداى متعال اصلِ حقوق است. به تعبير ديگر، همة حقوق را خدا اعتبار مي‌کند. آيا خدا بى‏دليل و از روى گزاف حقى را براى كسى قائل مى‏شود، يا اعتبار حقوق و تكاليف از سوي خداوند بر اساس حکمت است؟

کساني که شناخت واقعي از اسلام دارند، معتقدند که ارادة خدا هميشه بر اساس