«قانون» اطلاق مي‌شود، اما به هيچ يک از آنها «حقوق» نمي‌گويند. البته در قلمرو تشريعيات هر دو واژه به صورت مترادف به کار مي‌روند.

ب) واژة حقوق هم شامل قوانين موضوعه مي‌شود (قوانيني که واضع معيّن و معلوم ـ مانند خدا يا همة مردم يا سلطان و... ـ دارد) و هم شامل قوانين غير موضوعه (قوانيني که در جامعه رعايت مي‌شود، ولي شخص معيّني آن را وضع نکرده است) مثل آداب و رسوم، اما کلمة «قانون» فقط در مورد قوانين موضوعه به کار مي‌رود. بنابراين، مفهوم حقوق از اين نظر، گسترده‌تر از مفهوم قانون است. «عرف» به معناي استمرار بناي عملي مردم بر انجام دادن يا انجام ندادن يک کار ـ که يکي از منابع حقوق هر جامعه‌اي به شمار مي‌رود ـ بخشي از حقوق يک جامعه است، ولي نمي‌توان گفت که قسمتي از قوانين يک اجتماع را تشکيل مي‌دهد.[1]

2ـ 1. کلمة حقوق در اصطلاح دوم جمع «حق» است. حقوق عبارت از مجموعة‌ «حق»‌هايي است که از سوي مقام صلاحيتدار (خدا، دولت، طبيعت و يا... بر حسب تفاوت‌ ديدگاه‌ها) براي «انسان بما هو انسان» وضع و تضمين شده است. براي فهم اين اصطلاح ضرورت دارد مفهوم‌ «حق» و مفاهيم مشابه آن را به طور اجمال بررسي کنيم.

2. تعريف حق

اين واژه معاني گوناگوني دارد که در همة معاني لغوي و اصطلاحيِ آن، گونه‌اي «ثبوت»، تکويني و حقيقي يا قراردادي و اعتباري، ملحوظ است.[2] در اينجا فقط به معناي مصطلح آن در حقوق مي‌پردازيم. معنايي که از اين کلمه در قلمرو حقوق استفاده