responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : نظريه حقوقى اسلام المؤلف : مصباح یزدی، محمد تقی    الجزء : 1  صفحة : 126

مشابه مضمون رساله حقوق، در روايات ديگر هم هست. حضرت اميرالمؤمنين در نهج البلاغه درباره حق خداوند مى‌فرمايد: وَ لكِنَّهُ سُبْحَانَهُ جَعَلَ حَقَّهُ عَلَى الْعِبَادِ اَنْ يُطِيعُوهُ وَ جَعَلَ جَزاءَهُم عَلَيهِ مُضاعَفَةَ الثَوابِ تَفَضُّلا مِنهُ وَ تَوَسُّعاً بِما هُوَ مِنَ الْمَزِيدِ أَهْلُه[1]؛ لكن خداوند حق خود را بر بندگان، اطاعت خويش قرار داده، و پاداش آن را دو چندان كرده است، از روى بخشندگى و گشايشى كه خواسته به بندگان عطا فرمايد.

از نظر آن حضرت، خدا است كه اولين حق را براى خويش، و بر عهده بندگان قرار داد و آن حق اين است كه او را اطاعت كنند و در مقابل اين حق، حقى هم براى بندگانش قرار داد و آن اين كه هنگامى كه او را اطاعت كردند، پاداشى مضاعف به آنها مرحمت كند. اين دو حق در برابر هم است؛ از يك طرف حق خدا بر مردم و آن اين كه از او اطاعت كنند، و در مقابل حق مردم بر خدا و آن اين كه اگر او را اطاعت نمايند، پاداش مضاعف به آنها مرحمت نمايد. البته اين پاداش هم تفضّلى از ناحيه خدا است و گرنه انسان خود به خود حقى در گرفتن پاداش ندارد و اگر خود او از روى تفضّل و بخشندگى اين حق را قرار نداده بود، ما بندگان طلب‌كار نبوديم.

حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) در ادامه خطبه مى‌فرمايد: ثُمَّ جَعَلَ ـ سُبحانَهُ ـ مِن حُقوقِهِ حُقوقًا افْتَرَضَهَا لِبَعْضِ النَّاسِ عَلى بَعْض... وَ أَعظَمُ مَا افْتَرَضَ ـ سُبْحانَهُ ـ مِن تِلْكَ الْحُقُوقِ حَقُّ الوَالى عَلىَ الرَّعِيَّةِ، وَ حَقُّ الرَّعِيَّةِ عَلىَ الوَالِى. فَريضَةٌ فَرَضَهَا اللّهُ ـ سُبحَانَهُ ـ لِكُلٍّ عَلى كُلٍّ[2]؛پس خداى سبحان برخى از حقوق خود را براى بعضى از مردم بر عليه بعضى ديگر واجب كرد... و در ميان حقوق الهى، بزرگ‌ترين حق، حق رهبر بر مردم و حق مردم بر رهبر است؛ حق واجبى كه خداى سبحان، بر هر دو گروه لازم شمرد. پس از اين كه چنين حقى را براى خودش قرار داد كه مردم مطيع او باشند، از اين حق، حقوق بعضى بندگان بر بعضى ديگر را مشتق نمود. پس ريشه اين حقوق، همان حقى است كه خدا دارد و آن اين كه به مردم دستور دهد و مردم او را اطاعت نمايند. از جمله حقوق بعضى بندگان بر بعضى ديگر، حقى است كه خداى متعال براى والى و فرمانرواى جامعه نسبت به مردم قرار داد، و در مقابل آن، حقى را براى مردم بر عهده والى قرار داد. اگر با ذهن خالى از شبهات در اين عبارت دقت كنيم به خوبى درك مى‌كنيم كه نظر حضرت


[1] نهج‌البلاغه فيض الاسلام، خطبه 207.

[2] همان.

اسم الکتاب : نظريه حقوقى اسلام المؤلف : مصباح یزدی، محمد تقی    الجزء : 1  صفحة : 126
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست