مفاد آيه اين است كه تكامل انسان تنها در سايه عبادت و پرستش خدا حاصل مى‌شود؛ بنابراين، همه حركات و سكنات او بايد در اين چارچوب قرار بگيرد، حتى نفس كشيدنش هم بايد طبق اين برنامه باشد. اگر زندگى انسان اين رنگ و صبغه الهى را پيدا كرد و در قالب اين برنامه قرار گرفت، انسان ديندار واقعى است و اگر كاملاً از مرز پرستش خداوند خارج شد، بى‌دين و مرتد خواهد شد. بين آن دو مرز؛ يعنى، مرز ديندارى واقعى و ارتداد، كسانى قرار مى‌گيرند كه بخشى از زندگى آنها با خواست خداوند منطبق نيست و در مسير پرستش خداوند قرار ندارد، دين اين دسته ناقص خواهد بود. با توجه به مراتبى كه براى نقصان دين وجود دارد. بايد اذعان داشت كسانى كه ديندار واقعى‌اند و همه احكام الهى را در تمام شؤون زندگى خويش رعايت مى‌كنند، با كسانى كه تنها برخى از احكام را رعايت مى‌كنند در يك مرتبه نيستند و اساسا ديندارى و ايمان مراتب دارد و قابل رشد و تكامل است؛ چنانكه خداوند مى‌فرمايد:

«وَالَّذينَ اهْتَدَوْا زَادَهُمْ هُدىً وَ آتَاهُمْ تَقْوَاهُمْ.»[1]

كسانى كه هدايت يافته‌اند، خداوند بر هدايتشان مى‌افزايد و تقوا به آنان مى‌بخشد.

و در جاى ديگر مى‌فرمايد:

«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ ءَايَاتُهُ زَادَتْهُمإِيْمَانا...»[2]

مؤمنان تنها كسانى هستند كه هرگاه نام خدا برده شد، دلهاشان مى‌لرزد؛ و هنگامى كهآيات او بر آنها خوانده مى‌شود، ايمانشان فزونتر مى‌گردد.

آرى هستند كسانى كه دائما بر ايمانشان مى‌افزايند و رو به تكامل مى‌روند، تا اين كه به اوج مراتب ايمان مى‌رسند و به مقامات اولياى خدا نزديك مى‌گردند و حتى در شمار اولياى خدا جاى مى‌گيرند. در مقابل، هستند كسانى كه تنزّل مى‌كنند و در مقام ديندارى، به قهقرا و عقب برمى‌گردند و چه بسا با گوش‌دادن و پرداختن به تشكيكاتى كه توسط بيگانگان و بيگانه‌پرستان در فضاى فرهنگى جامعه پراكنده مى‌شود، دينى را كه از پدر و مادر و يا معلمشان فرا گرفته‌اند از دست بدهند؛ چرا كه پرداختن به تشكيكات، براى كسانى كه قدرت ارزيابى و تحقيق مطالب را ندارند، خواه ناخواه موجب انحراف مى‌شود. قرآن در اين زمينه