فرقه‌هايى كه سر سلسله «مشايخ» خود را حضرت على(عليه السلام) مى‌دانند. در ميان صوفيان شيعى مذهب نيز فرقه‌هاى متعددى هستند كه سلسله مشايخ خود را به امام رضا(عليه السلام) مى‌رسانند. برخى نيز امام صادق(عليه السلام) را سر سلسله مشايخ خود معرفى مى‌كنند.

به دور از هرگونه تعصبى بايد بگوييم حقيقت اين است كه سلسله‌هايى كه چنين ادعاهايى دارند، حرف‌ها و مستنداتشان به گونه‌اى نيست كه براى افراد منصف يقين‌آور باشد و انسان بتواند به آن‌ها اعتماد كند. گاهى سلسله اساتيد و مشايخشان را ضبط هم كرده‌اند و به قول خودشان «شجره‌نامه» و «طومار» دارند؛ ولى تمامى اين‌ها قابل تشكيك است و ما يقين نداريم كه اين ارتباط تا امام معصوم(عليه السلام) محفوظ و تمامى افراد سلسله و شجره مورد وثوق و اعتماد باشند. در همين زمان ما از به اصطلاح «قطب»ها و مشايخ اين‌ها كسانى را مى‌شناسيم كه از وضع زندگى و حال و رفتارشان مسايلى را مى‌بينيم و مى‌شنويم كه نسبت به قابل اعتماد بودن آن‌ها ترديد مى‌كنيم. بسيارى از اين‌ها افرادى جاه‌طلب و مقام‌پرست و اهل‌دنيا هستند كه اين عناوين و مقامات را وسيله و پوششى براى رسيدن به جاه و مقام و دنيا قرار داده‌اند.

از اين رو به اين‌گونه نقل‌ها نمى‌توان اعتماد كرد؛ به خصوص اين‌كه اولا، بين طرق و راه‌هايى كه نقل مى‌كنند اختلافات فاحشى وجود دارد، و ثانياً، نسبت به همه ناقلان اعتماد و اطمينان وجود ندارد. البته ممكن است برخى از آن‌ها افرادى مورد اعتماد باشند، ولى در سلسله يك سند همين كه يك نفر مشكوك و غير قابل اعتماد باشد براى از اعتبار افتادن آن سند كافى است. به علاوه، برخى از دستوراتى كه اين فرقه‌ها توصيه مى‌كنند با كتاب و سنّت سازگار نيست.

راه نقلى، در دست‌رس عموم

اكنون كه سخن از «راه نقلى» به ميان آمد، مناسب است برخى نكات ديگر را نيز در اين باره متذكر گرديم.