آنان هم‌چنين به كلمات ديگرى كه از بعضى از علما نقل شده تمسك مي‌جويند و مثلا مي‌گويند فقيه شهرى فتوايش با فقيه روستايى فرق مي‌كند؛ زيرا ذهنيت انسان‌ها متفاوت است، و اخيراً به كلام امام راحل تمسك جسته‌اند كه فرموده بودند اسلام احكام ثانويه‌اي دارد و فقيه عادل مي‌تواند بر حسب مصالح اساسى اسلام و مسلمانان فتوا صادر كند.

نقدى كوتاه بر ادله نظريه قرائت‌هاى مختلف

الف) تغيير معانى الفاظ

حال چگونه به اين شبهات پاسخ دهيم؟ اما در جواب شبهه‌اي كه مي‌گويد چه بسا لفظى در يك عصر معناى خاصى را دارد و در عصرى ديگر، معنايى ديگر مي‌دهد، بايد گفت كه آيا منظور شما اين است كه هر لفظى معنايش تغيير مي‌كند يا اين كه اين قضيه را به صورت موجبه جزئيه مي‌گوييد نه موجبه كليه؟ اگر بگوييد معناى تمام الفاظ تغيير مي‌كند و تمام معانى در نزد اشخاص متفاوت هستند و معناى هر لفظ در نزد يك شخص غير از معناى آن نزد شخص ديگر است، اين امرى واضح البطلان است. اگر منظور گوينده اين باشد، در اين صورت ما معناى حرف او را نمي‌فهميم و او هم معناى حرف مارا نمي‌فهمد؛ زيرا ما ذهنيت خاص خود و او ذهنيت خاص خويش را دارد. به قول خودشان هندسه معلومات ذهنى ما غير از هندسه معلومات ذهنى آنان است. اگر جواب آنها منفى بود و گفتند كه معانى الفاظ در طى قرن‌ها، و نه در يك سال و ده سال، تغيير مي‌يابند، از آنها مي‌پرسيم آيا معانى تمام الفاظ تغيير مي‌يابند يا بعضى از آنها؟ يعنى آيا لفظ واحدى وجود دارد كه در طول يك سال گذشته يا دو سال گذشته معناى ثابتى داشته باشد؟ آيا امكان دارد كه لفظى در طى دو قرن يا چهارده قرن داراى معناى ثابتى باشد؟ ظاهراً