داخل در ماهيّتِ موضوعِ علم‌اند. آنها كه از عوارض، آثار و محمولاتِ موضوع‌اند مطلوباتي هستند كه بايستي در خود علم، وجودشان اثبات شود و وجود آنها وجودي است در موضوع و نه مستقل. بنابراين بحث در اينكه اين عوارض براي موضوع علم محقق‌اند مربوط به خود همين علم است و اين همان بحث در موجوديّت آنهاست. پس اثبات وجود آنها به طور كلّي به عهده همين علم است. اين دسته از عوارض و محمولات، امكان ندارد كه وجودشان بيّن و بديهي باشد و از طرفي، تحقّق آنها براي موضوع علم، مجهول و غير بيّن باشد; چراكه موضوع علم در تعريف اين عوراض، مأخوذ است ـ چنانكه بعداً روشن خواهد شد ـ و وجود اين عوارض نيز (لغيره بوده) در موضوع علم است.

و چون اين عوارض در علمي كه مربوط به موضوع آنها است بيّن‌الوجود نيستند و بايستي وجود آنها براي موضوع علم اثبات شود، بلكه اثبات اصلِ وجود آنها مطلقاً در همين علم است، پس محال است كه براي آنها وجود مستقل و مطلقي فرض شود، بنابراين محال است كه اثبات وجود آنها در زمره مبادي علم شمرده شود.

و از آنجايي كه تعاريف اين عوارض و محمولات البته بايستي فهميده شود، بنابراين حدود و تعاريف آنها بايستي از جمله مبادي (تصوريه) علم به حساب آيند.

پس اين دسته از مفاهيم مفرد، تعريفشان جزء مبادي است امّا اثبات وجودشان جزء مبادي نيست (بلكه جزء مسائل علم است).

و امّا مفرداتي كه داخل در ماهيّتِ موضوع علم‌اند لاجرم بايستي قبلا هم مفهوم آنها دانسته شود و هم اصل وجود آنها مورد اعتراف قرار گيرد; چراكه اگر ماهيت آنها مفهوم نشود هيچ حكمي از احكام آنها نيز شناخته نخواهد شد و اگر وجود آنها تثبيت نشود چگونه اثبات چيز ديگري براي آنها معنا پيدا مي‌كند؟

و چون هيچ مفهوم مفردي در علوم برهاني نيست مگر اينكه به نحوي داخل در آن علم است و اين مفهوم هم يامفهوم خودِ موضوع علم و يا اجزاي آن است و يا محمولاتِ موضوع، بنابراين بايد گفت: مفرداتِ علوم، برخي بيان حدودشان جزء مبادي است امّا اثبات وجودشان جزء مبادي نيست; و برخي هم وجودشان و هم حدودشان جزء مبادي است.