فضايل نقشى نداشته اند. هم چنان كه برخى از فضايل آن حضرت اكتسابى است؛ يعنى به سبب اعمال و رفتارى كه خودشان انجام داده‌اند و به طور اختيارى، آن فضايل را كسب كرده اند. عبادت‌ها و مناجات‌ها و رشادت‌ها و ايثارهاى آن حضرت در راه اسلام، همه از سنخ فضايل اختيارى آن حضرت است. همه اينها ويژگى‌هاى خاص آن حضرت بود كه با اختيار خودشان انجام مى‌گرفت. البته همانند همه مؤمنان در انجام اعمال صالحشان، آن حضرت در انجام اين اعمال از توفيق الهى مدد مى‌جستند، ولى به هر حال اصل انجام فعل از مجراى اراده و اختيار خودشان بود.

هم چنين اشاره كرديم كه فضايل و مناقب خدادادى آن حضرت(عليه السلام) نيز خود به دو دسته تقسيم مى‌شود: تكوينى و تشريعى. مثلاً اين كه نور مقدس پيامبر(صلى الله عليه وآله) ، اميرالمؤمنين، ائمه معصومين و حضرت زهرا(عليهم السلام) پيوسته در طول تاريخ در صلب مؤمنان و موحدان بوده و به هيچ شرك و كفرى آلوده نشده، يك فضيلت «تكوينىِ» خدادادى است كه خود آن بزرگواران نقشى در آن نداشته اند.

موهبت‌هاى خدادادىِ «تشريعى» نيز عبارت است از منصب‌هايى كه خداى متعال براى اولياى خودش تعيين كرده است؛ منصب‌هايى كه لازمه اش تكاليف و حقوق خاصى است. مثلاً خلافت و ولايت اميرالمؤمنين(عليه السلام) و وجوب اطاعت از فرمان آن حضرت، منصبى است كه خداى متعال به ايشان عطا فرموده است؛ يا بعضى از موارد تشريعى ديگر كه اختصاص به آن حضرت داشت؛ مثل اين كه پس از صدور فرمان «سدّ ابواب» از جانب خداى متعال، درِ همه خانه‌ها مسدود گرديد و فقط خانه حضرت على(عليه السلام) از اين حكم مستثنا شد. در ثبوت اين حكم خود ايشان