پيشگفتار

«ولايت» يكى از اركان اصلى و آموزه‌هاى اساسى دين مبين اسلام، و بلكه به تعبيرى، اصلى ترين و اساسى ترين آموزه آن است. روايات متعددى وارد شده كه «اسلام» را بر «پنج پايه» استوار دانسته و از ميان آنها «ولايت» را مهم ترين ركن برشمرده است؛ از جمله در حديثى از امام باقر(عليه السلام) چنين نقل شده است: بُنِىَ الاِْسْلامُ عَلَى خَمْس عَلَى الصَّلوةِ وَالزَّكوةِ وَالصَّوْمِ وَالْحَجِّ وَالْوِلايَةِ وَلَمْ يُنْادَ بِشَىْء كَما نُودِىَ بِالْوِلايَةِ؛1 اسلام بر پنج پايه استوار گرديده است: بر نماز و زكات و روزه و حج و ولايت؛ و آن چنان كه به ولايت فراخوانده شده، به هيچ چيز ديگرى فراخوانده نشده است. اين قبيل روايات به روشنى اهميت فوق العاده و ويژه مسأله «ولايت» را بيان مى‌دارد.

از سوى ديگر، هم چنان كه در برخى روايات تصريح شده، مقصود از اين ولايت، «ولايت اهل بيت(عليهم السلام)» و در رأس آنها «ولايت اميرالمؤمنين على(عليه السلام)» است. آنچه در اين ميان مهم است توجه به اين نكته اساسى است كه «ولايت اهل بيت(عليهم السلام)» مراتب و شؤون مختلفى دارد و آنچه كه در رواياتْ ركن اسلام، آن هم مهم ترين ركن آن، دانسته شده، اعتقاد به ولايت و پذيرش آن با جميع مراتب و شؤونش مى‌باشد. هم چنان كه برخى پنداشته اند، نبايد تصور كرد كه مقصود از اين «ولايت» صِرف «محبت» و