لَمْ أَكُنْ لأَِسْجُدَ لِبَشَر خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصال مِنْ حَمَإ مَسْنُون[1]؛ من هيچگاه براى بشرى كه آن را از خاك سفالينى مايل به سياهى و خشك آفريدى، سجده نخواهم نمود.
او كسى است كه حسب و نسب شما را به باد مسخره گرفته و با قسم به عزت خداوند[2] كمر بر گمراه كردن شما بسته و تمام لشكريان سواره و پياده خود را عليه شما بسيج نموده و آنان دست به دست يكديگر، در مقابل شما وارد عمل مىشوند:
[1] حجر (15)، 33. [2] ص (38)، 82. [3] «القنص و القنيص: «الصَّيد...» وصِدتُ وقنصتُ واصطدت و اقتنصت يستوي تصريفها». العين، ج 5، ص 65. [4] تعبيرى است كه در (انفال، 12)، در داستان جنگ بدر آمده و مقصود، قطع دست و پاهاست (مجمعالبيان، ج 3 و 4، ص 809). و در اينجا كنايه از استيصال و بيچارگى انسان (غافل) در برابر شيطان است و چنان كه از انسان بىدست و پا كارى ساخته نيست، كسانى هم كه در دام ابليس گرفتار آيند، اين گونه در مقابل وى بىاراده خواهند شد. [5] هم تصميم قاطعانه را گويند و هم در مورد سوگند به كار مىرود (صحاح، ج 5، ص 1985). بنابراين در توضيح عبارت نهجالبلاغه غير از معناى تصميمگيرى، مىتوان گفت: سوگند شما در بازداشتن آنها كارآيى ندارد. [6] محل تجمع و تمركز در جنگ را گويند، همچنانكه در مورد تجمع آب و شن هم گفته مىشود. صحاح، ج 5، ص 1908.