مبتنى بر روحيه تسليم و بندگى است وديگرى برداشتى كه ممكن است متأثر از خواسته‌‌هاى نفسانى باشد. بر اين اساس، براى آن‌‌كه در برداشت و فهم قرآن از تفسير به رأى پرهيز شود و قرآن همان‌‌گونه كه هست فهم گردد توصيه حضرت على(عليه السلام) در اين زمينه مبنى بر لزوم پرهيز از پيش‌‌داورى و تخليه ذهن از هواهاى نفسانى را توضيح داديم. در اين نگرش، هر دو گروهِ مخاطبانِ كلام حضرت را مسلمان مى‌‌دانستيم و براى پرهيز از انحراف در دين و سقوط در ورطه تفسير به رأى، به رعايت تقوا و دورى از هواى نفس و پيش‌‌داورى توصيه مى‌‌كرديم. اكنون كه مسأله را عميق‌‌تر بررسى مى‌‌كنيم به نكات دقيق‌‌ترى مى‌‌رسيم و به اعجاز كلام على(عليه السلام) در تقسيم انسان‌‌ها در باب بندگى به دو گروه عمده پى مى‌‌بريم و به روان‌‌شناسى حضرتش نسبت به روحيات انسان‌‌ها در مقابل دين و دستورات الهى بيش از پيش آگاه مى‌‌شويم.

امام على(عليه السلام) با بيان دو شاخص عمده انسان‌‌ها را بر اساس آنها به دو گروه اصلى تقسيم مى‌‌كنند و با بيان ويژگى‌‌هايى براى هر گروه، آن دو را معرفى مى‌‌كنند كه ذيلا به آنها اشاره مى‌‌كنيم:

1. گروهى كه با تمام وجود بندگى خدا را پذيرفته‌‌اند و در صددند تا با هواهاى نفسانى خويش مبارزه كنند و خواست و اراده خدا را بر خواست و تمايلات نفسانى خود مقدم مى‌‌دارند. طبيعى است كه چنين انسانهايى قرآن، اين كتاب آسمانى را از صميم قلب مى‌‌پذيرند و دستورات و معارف آن را به جان و دل خريدارند و در مقام عمل آن را الگو قرار داده، در راه برپايى شعاير آن كوشا هستند.

حضرت على(عليه السلام) در وصف اين گروه مى‌‌فرمايند: اِنَّ مِنْ اَحَبِّ عِبادِ اللهِ عَبْدٌ اَعانَهُ اللهُ عَلَى نَفْسِه[1]؛ محبوب‌‌ترين بندگان خدا در پيشگاه او بنده‌‌اى است كه خدا او را در مبارزه با خواسته‌‌هاى نفسانى‌‌اش يارى كند. آن گاه بعد از بيان اوصاف گروه مذكور به بيان جايگاه قرآن در بين چنين انسان‌‌هايى پرداخته، مى‌‌فرمايند: قَدْ اَمْكَنَ الْكِتابَ مِنْ زَمامِهِ فَهُوَ قائِدُهُ وَ اِمامُهُ، يَحِلُّ حَيْثُ حَلَّ ثَقَلُهُ وَ يَنْزِلُ حَيْثُ كانَ مَنْزِلُه؛ اين گروه، كه همان گروه مؤمنان هستند،