بگيريم و از آنها تجاوز نكنيم. يكى از نكات مهم در اين راستا اين است كه نبايد تصور كنيم اگر كارى خوب شد، هرچه بيشتر بتوانيم آن را انجام دهيم بهتر است. در اين زمينه بايد توجه كنيم كه كار خوب، يكى نيست و كارهاى خوب فراوانى وجود دارد. اين كارهاى خوب متعدد در بسيارى از مواقع با هم تزاحم پيدا مى‌كنند و انسان به ناچار بايد برخى را ترك كند و كنار بگذارد. در اين مواقع، يك ضابطه روشن اين است كه بين دو كار خوبى كه يكى واجب و ديگرى مستحب است، هيچ‌گاه نبايد جانب مستحب را مقدم داشت و واجب را ترك كرد. براى مثال، اگر كسى طلبه است و درس حوزه مى‌خواند، براى خواندن نمازهاى مستحب نبايد از مطالعه درسش كم بگذارد.

در همين زمينه، برخى صوفى مسلكان وقتى به مراحلى مى‌رسند ديگر نماز نمى‌خوانند و در توجيه اين كار خود مى‌گويند: «نادعلى» بخوان كه پدرجد نماز است! اين نظير آن است كه طلبه‌اى در درس و بحثش كوتاهى كند و به جاى آن به نماز و ذكر و دعا بپردازد وكار خود را اين‌گونه توجيه كند كه: زيارت عاشورا بخوان كه پدرجد درس و بحث است! البته نماز را بايد به موقع و در اول وقت و با آدابش خواند، و قرائت قرآن هم بايد داشت، اما در درس هم بايد جديت به خرج داد و به موقع در آن حاضر شد و به دقت گوش داد و مطالعه و مباحثه كرد. هيچ‌گاه مستحب نمى‌تواند جاى تكليف واجب را بگيرد. همچنين بايد توجه داشت كه ما تكاليف واجب متعددى داريم كه بايد به همه آنها عنايت داشته باشيم و وقت‌ها و فرصت‌هايمان را به نحو مقتضى بين آنها توزيع كنيم. براى مثال، طلبه گرچه يكى از واجبات مؤكدش، به ويژه در زمان‌هايى همچون زمان ما، درس خواندن است، اما او نسبت به پدر و مادر و همسر و فرزندان خود نيز وظايف و تكاليفى دارد كه آنها را هم بايد انجام دهد. از اين رو يك طلبه نمى‌تواند به اين عذر كه درس دارم، درباره انجام وظايف خود نسبت به پدر ومادر، همسر و فرزندانش كوتاهى كند. هرچيز جاى خود را دارد و هر كدام از اين تكاليف بايد درحد وجوبش مورد توجه قرار گيرد.

از اين رو بايد معناى اصل اعتدال و حد وسطى را كه علماى اخلاق فرموده‌اند به درستى دريابيم و از گرفتار آمدن در دام برخى تفسيرها و برداشت‌هاى غلط و انحرافى بر حذر باشيم. برخى كه معناى اين اصل را درست در نيافته‌اند گمان مى‌كنند كه، براى