فرقان و در بيان صفات عباد الرحمان، ملاحظه مى‌كنيم كه نامى از نماز برده نشده است. با اين حال، در اين آيات تعبير ديگرى آمده كه در زمينه تأكيد بر نماز بسيار پربارتر است؛ تعبيرى كه هيچ تناسبى با بنده گوينده ندارد و بحث كردن درباره آن براى امثال بنده كارى بس مشكل است. همچنين سازگار نبودن فرهنگ زمانه ما با حال و هواى اين تعبير، مشكل سخن گفتن پيرامون آن را دوچندان مى‌كند. البته اين مسأله اختصاص به اين مورد ندارد و موارد متعددى در قرآن كريم وجود دارد كه متضمن مطالبى است كه امروزه در نگاه ما بسيار عجيب به نظر مى‌آيد و مشكل مى‌توانيم آنها را باور و يا حتى تصور كنيم! البته روشن است كه ـ نعوذ بالله ـ قرآن سخن به گزاف نمى‌گويد و تمامى اينها امورى عملى و ممكن و قابل تحقق هستند.

در هر صورت، در اين آيه مى‌فرمايد: عبادالرحمان كسانى هستند كه شب را در حال قيام و سجده به صبح مى‌رسانند. اين تعبير را كه «يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَقِياما» زمانى مى‌توان به كاربرد كه بخش قابل توجهى از شب، صرف نماز با سجده‌هاى طولانى گردد.

اين در حالى است كه ما نمازهاى واجبمان را هم، كه آنها را در طول روز و به صورت پراكنده مى‌خوانيم و براى هر كدام بيشتر از چند دقيقه محدود وقت نمى‌گذاريم، معمولا با كسالت به جا مى‌آوريم و از آن احساس خستگى مى‌كنيم! برخى از ما گاهى كه در نماز جماعتى شركت مى‌كنيم كه امام جماعت كمى نمازش را طول مى‌دهد، حوصله‌مان سر مى‌رود و لحظه‌شمارى مى‌كنيم كه نماز هرچه زودتر تمام شود و راحت شويم!

آرى، در حالى كه رفتار بسيارى از ما در مورد نمازهاى واجبمان اين‌گونه است، خداوند مى‌فرمايد بندگان شايسته من كسانى هستند كه شبشان را با نماز سپرى مى‌كنند و به صبح مى‌رسانند: يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَقِياما. همان‌گونه كه در كتاب‌هاى «نحو» وادبيات عرب آمده، «باتَ» به معناى شب را به روز آوردن است، و در مقابل آن «ظَلَّ» قرار دارد كه به معناى روز را به شب رساندن است.

در هر صورت، اگر نگوييم تمامى شب، اما كسى بايد دست كم بخش قابل توجهى از شب را صرف كارى كند تا گفته شود: باتَ عَلى كَذا يا يَبيتُ عَلى كَذا. بسيار بعيد است كه با چند دقيقه و نيم ساعت و امثال آنها بتوان تعبير «باتَ» را در موردى به كار برد. از اين رو