إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ؛1 اگر از شما بيست كس با صبر و استقامت باشند بر دويست كس پيروز خواهند شد.

شايد يكى از علل و توجيهات اين امر، حقيقت علمى مذكور باشد؛ يعنى از آن جا كه مؤمنان در صدر اسلام در اقليت بودند و دشمن از هر سو آنان را احاطه كرده بود، از اين رو تحت تأثير احساس تهديد بالا، به طور طبيعى مكانيزم‌هاى زيستى آن‌ها نيروى فوق العاده اى را براى مقابله با تهديدات و خطرها در آنان ايجاد مى‌كرد.

ـ ايجاد احساس نياز و كمبود: نتيجه عمده ديگر جهاد اين است كه توجه و حساسيت جامعه را نسبت به كمبودها و نيازمندى‌هاى موجود خود برمى‌انگيزد و اين توجه، جنبش و تكاپوى اعضاى جامعه را براى رفع كمبودها و تأمين نيارمندى‌ها به دنبال خواهد داشت. اگر در تلاش‌ها و فعاليت‌هاى فردى و اجتماعى انسان دقت كنيم، درمى يابيم كه عموماً، انسان‌ها پس از احساس كمبود و نياز خويش، و صرفاً براى برطرف ساختن آن، به تلاش و فعاليت مى‌پردازند. حتى خوردن و آشاميدن كه كارهايى لذت بخش براى انسان هستند، تنها زمانى صورت مى‌پذيرند كه انسان احساس گرسنگى يا تشنگى بكند. يا، اين كه، انسان هنگامى به فكر معالجه بيمارى و مراجعه به پزشك مى‌افتد كه احساس درد داشته باشد.

در هر حال به طور كلى، در هر موردى، انسان پس از آن به فكر اقدام خواهد افتاد كه به نقص و نياز و كمبود خود توجه پيدا كرده باشد. درد گرچه براى انسان ناخوش آيند و نامطبوع است، اما از آن جا كه احساس درد به