مى مى خورم و هر كه چو من اهل بود *** مى خوردن من به نزد وى سهل بود

مى خوردن من حق ز ازل مى دانست *** گر مى نخورم علم خدا جهل شود

محقق طوسى در پاسخ اين ياوه سرايى، رباعى دارد كه يادآور مى شويم:

آن كس كه گنه به نزد وى سهل بود *** اين نكته يقين بداند ار اهل بود

علم ازلى علّت عصيان كردن *** در نزد خرد ز غايت جهل بود[1]

پاسخ مشهور از اشكال

برخى از متكلمان در انتقاد دليل اشعرى و در نتيجه دستاويز خيام نيشابورى چنين پاسخ مى گويند: علم، تابع معلوم است نه معلوم تابع علم، توضيح اين كه: اگر معلّمى از وضع تحصيلات شاگرد خود اطلاع داشته باشد مى تواند آينده او را از نظر قبولى و يا مردودى پيش بينى كند، اگر فرض كنيم معلم از كم كارى دانش آموز خود آگاه باشد و بداند كه او در امتحان عمومى مردود خواهد شد و اتفاقاً چنين هم بشود آيا آن فرد مردود حق دارد كه مردود بودن