و از رسول خدا صلَّى اللَّه عليه و آله روايت شده كه « قول بنده كه مىگويد الحمد للَّه سنگينتر است در ميزانش از هفت آسمان و هفت زمين . » [1] و هم از آن حضرت منقول است كه « اگر خداوند عطا كند جميع دنيا را به بنده اى از بندگانش پس از آن بگويد آن بنده : الحمد للَّه ، آن كه او گفته افضل است از آنچه به او عطا شده . » [2] و هم از آن حضرت روايت شده كه « هيچ چيز محبوبتر پيش خدا نيست از قول قائل الحمد للَّه ، و از اين جهت خداوند به آن بر خود ثنا گفته . » [3] و احاديث در اين باب بسيار است .
قوله تعالى : رَبِّ الْعالَمين 1 : 2 « ربّ » اگر به معناى « متعالى » و « ثابت » و « سيّد » باشد ، از اسماء ذاتيّه است . و اگر به معناى « مالك » و « صاحب » و « غالب » و « قاهر » باشد ، از اسماء صفتيّه است . و اگر به معناى « مربّى » و « منعم » و « متمّم » باشد ، از اسماء افعاليه است .
و « عالم » اگر « ما سوى اللَّه » كه شامل همهء مراتب وجود و منازل غيب و شهود است باشد ، « ربّ » را بايد از اسماء صفات گرفت . و اگر مقصود « عالم ملك » است كه تدريجى الحصول و الكمال است ، مراد از آن اسم فعل است . و در هر صورت ، در اينجا مقصود اسم ذات نيست . و شايد ، به نكته اى ، مراد از « عالمين » همين عوالم ملكيّه ، كه در تحت تربيت و تمشيت الهيّه به كمال لايق خود مىرسد ، و مراد از « ربّ » مربّى ، كه از اسماء افعال است ، باشد .
و بدان كه ما در اين رساله از ذكر جهات تركيبى و لغوى و ادبى آيات شريفه خوددارى مىكنيم ، زيرا كه آنها را غالبا متعرّض شده‌اند . و بعض امور كه يا اصلا تعرّض نشده يا ذكر ناقص از آن شده در اين جا مذكور مىگردد .

[1] - مستدرك الوسائل ، چاپ مؤسسهء آل البيت ، ج 5 ، ص 314 . .
[2] - مكارم الاخلاق ، ص 307 ، « الباب العاشر » ، « الفصل الثالث ، فى التحميد » . ( با اندكى اختلاف ) . .
[3] - مأخذ يافت نشد . .