وصل و تتميم محمد بن يعقوب ، باسناده عن أبي عبد اللَّه عليه السلام ، قال : اذا اذّنت و اقمت ، صلَّى خلفك صفّان من الملائكة ، و اذا اقمت ، صلَّى خلفك صفّ من الملائكة . [1] و احاديث به اين مضمون زياد است . و در بعض اخبار است كه حد صف بين مشرق و مغرب است . [2] و در ثواب الاعمال است كه حضرت صادق فرمود : « كسى كه نماز كند با اذان و اقامه ، دو صف از ملائكه پشت سرش نماز كند ، و كسى كه نماز كند با اقامه بدون اذان ، پشت سرش يك صف از ملائكه نماز كند . » راوى سؤال مىكند كه مقدار هر صفى چقدر است . فرمود : « اقلش ما بين مشرق و مغرب است ، و اكثرش ما بين آسمان و زمين است . » [3] و در بعضى روايات است كه اگر اقامه به غير اذان گفت ، از طرف راست او يك ملك و از طرف چپش يك ملك بايستد [4] - الى غير ذلك من الاخبار . و اختلاف اخبار شايد به واسطهء اختلاف معارف و خلوص نماز گزاران باشد ، چنانچه از بعضى روايات باب استفاده شود ، مثل روايتى كه وارد شده راجع به نماز با اذان و اقامه در بيابان يا ارض قفراء . [5] بالجمله ، چون سالك خود را پيشواى ملائكة اللَّه ديد و قلب خود را پيشواى قواى ملكيّه و ملكوتيّه ديد و به اذان و اقامه مجتمع كرد قواى ملكيّه و ملكوتيّه خود را بر او اجتماع نمودند ملائكة اللَّه ، قلب را كه افضل قواى ظاهر و باطن است و شفيع قواى ديگر است امام بايد قرار دهد . و چون قلب ضامن

[1] - « هر گاه اذان و اقامه گفتى ، دو صف از ملائكه پشت سرت نماز مىگزارند ، و چون ( فقط ) اقامه بگويى ، يك صف از ملائكه پشت سرت نماز مىگزارند . » فروع كافى ، ج 3 ، ص 303 ، « كتاب الصّلوة » ، « باب بدء الاذان و الاقامة » ، حديث 8 . .
[2] - ثواب الاعمال ، ص 54 ، « ثواب من صلَّى باذان و اقامة » ، حديث 2 . .
[3] - منبع پيشين . .
[4] - وسائل الشيعة ، ج 4 ، ص 620 ، « كتاب الصّلوة » ، « أبواب الاذان و الاقامة » ، باب 4 ، حديث 4 . .
[5] - منبع پيشين ، حديث 9 . ( يا أبا ذر ، انّ ربّك ليباهى ملائكته بثلاثة نفر رجل في ارض قفراء . . . .