اسم الکتاب : ترجمه قانون در طب المؤلف : ابن سينا الجزء : 1 صفحة : 426
فصل بيست و پنجم: تشريح استخوان شرمگاه (لگن خاصره)[1]
دو پاره استخوان يكى راست و ديگرى چپ استخوان خاجى، [2] پيوسته است و در وسط (شرمگاه) توسّط
مفصل محكمى به هم متصل مىشوند، اين دو به منزله پايه براى همه استخوانهاى فوقانى
و در عين حال حمل كننده و جابجاكننده براى اندام تحتانى مىباشد و هر يك از اين دو
استخوان به اجزاى چهارگانهاى تقسيم مىگردند:
1. استخوانى كه در سمت خارجى قرار دارد، استخوان حَرقفى و خاصره [3] ناميده مىشود؛
2. استخوانى كه در سمت قدامى قرار دارد، استخوان شرمگاه [4] ناميده مىشود؛
3. استخوانى كه در سمت خلفى قرار دارد، استخوان سرين [5] ناميده مىشود؛
4. استخوانى كه در سمت پايين داخلى قرار دارد، استخوان حُقّه ران [6] ناميده مىشود، زيرا در آن حفرهاى
است كه سر كوژى ران در آن فرو مىرود بطور كلى بر استخوان شرمگاه اعضاى با اهميتى،
مانند: مثانه، رحم، كيسههاى منوى از نرينهها، نشيمنگاه و مخرج قرار دارد.
[1] تشريح استخوان هيپ يا بىنام (Innominateor
Hip Bone(
مىباشد كه از نام اجزاى آن براى نام گذارى آن استفاده مىشود مانند استخوان عانه
(شرمگاه) و يا استخوان لگن خاصره، كه در عنوان قانون از تشريح عانه تعبير آورده
شد.
سيد اسماعيل جرجانى مىگويد: با استخوانهاى عجز، دو پاره استخوان
پيوسته است يكى از سوى راست و يكى از سوى چپ و هر دو بزرگ است و اين استخوانها را
نامى خاصه نيست لكن آن موضع كه زير اوست و پهنتر است استخوان خاصره و حرقفه نيز
گويند؛ يعنى استخوان تهى گاه و آنچه فروتراست و از سوى بيرون است آن را استخوان
ورك گويند؛ يعنى استخوان سرين و آنچه سوى پيش است و باريكتر است و در وى سولاخى
است آن را استخوان عانه گويند؛ يعنى استخوان زهار و پيوستن سرهاى هر دو به يكديگر
اينجاست .... (ذخيره خوارزمشاهى، ص 23)
[6] روى سطح خارجى استخوان بىنام، فرورفتگى عميقى به نام
استابولوم-Acetabulum )حقه) وجود دارد كه با سر استخوان ران مفصل مىشود. (ضروريات
آناتومى اسنل، ص 37).
اسم الکتاب : ترجمه قانون در طب المؤلف : ابن سينا الجزء : 1 صفحة : 426