اسم الکتاب : ترجمه قانون در طب المؤلف : ابن سينا الجزء : 1 صفحة : 364
نيابند، تا اين كه عضو نرم از جانب عضو سفت آسيب بيند، بويژه هنگام
ضربه و فشار، بلكه تركيب بين آنها (اعضاى نرم و سفت) به صورت پلكانى برقرار
مىگردد، مانند غضروفى كه در استخوان شانه است
[1] و مانند غضروف سر دندههاى آزاد (نزديك به شكم) [2] و مانند غضروف خنجرى زير جناغ سينه [3]. فايده ديگر غضروف، محافظت از خُرد
شدن استخوانهاى هم جوار با مفاصل ساينده [4] است؛ فايده ديگر غضروف در اين است كه هرگاه يك ماهيچه به عضو بدون
استخوان كشيده شود به غضروف تكيه داده و بدان نيرو مىيابد، مانند: ماهيچه پلكها
كه نقش غضروف [5] در آنجا تكيه گاه براى وترهاى پلك
مىباشد؛ فايده ديگر، در بسيارى از جاهاى بدن، نياز مبرم به تكيه بر چيزى اندك
محكم احساس مىگردد، كه غضروفها اين نياز را تأمين مىكنند، مانند: غضروفهاى
حنجره [6].
3. عصب، اجسامى كه از مغز يا نخاع رويش مىيابند، سفيد، و نرم در
انعطاف (خم پذيرى)، سفت در جدا كردن، آفرينش اعصاب براى انجام حس و حركت در اعضاى
بدن مىباشد.
[1] اين غضروف به گونهاى است تا به پوست هنگام حركت استخوان كتف
آسيب وارد نشود.
[2] يعنى غضروف سر دندههاى مايل به سوى شكم، عبارت قانون چنين
است «والشراسيف فى أضلاع الخلف» شراسيف (جمع شرسوف) در دندههاى خلف.
«أضلاع خَلف» به پنج دنده تحتانى (يعنى دندههاى 8- 9- 10- 11-
12) دندههاى آزاد) اطلاق مىگردد و آملى شارح قانون علت اين نام گذارى را تخلّف
آنها از دايره شدن با اتصال به جناغ سينه، مىداند. پس شراسيف به غضروفهاى سر اين
دندهها مىگويند كه مانع آسيب به پوست و اعضاى نرم مجاور خود مىباشد.
شراسيف أطراف أضلاع الصدر التى تُشرِف على البطن. (لسان العرب).
الخَلف ... ما تخلّف من الاضلاع ما يلى البطن (راغب در مفردات).
[3] غضروف خنجرى (Xiphoid Cartilage( زايدهاى در بخش تحتانى استخوان جناغ،
محاذى دهانه معده، باعث محافظت پوست و اعضاى ديگر از اتصال مستقيم با استخوان سينه
مىگردد.
[4] مفصلهاى ساينده به مفصلهاى در حركت و اصطكاك اطلاق مىگردد
كه دچار ساييدگى مىگردند، مانند: زانوها.
[5] شايد مقصود از غضروف پلكها صفحات تارسال پلكى (TarsalPlates( باشد؛ «سپتوم اوربيتال در لبه پلكها ضخيم شده و صفحات تارسال
پلكى را تشكيل مىدهد، اين صفحات پردههاى هلالى شكلى از بافت فيبروز (ليفى)
متراكم هستند كه پلكها را حمايت مىكنند.». (ضروريات آناتومى اسنل، ص 294)
[6] حنجره نياز به غضروف دارد، زيرا صوت زيبا كه از تموج هوا به
وجود مىآيد به عضوى سفت و در عين حال انعطاف پذير نياز دارد.
اسم الکتاب : ترجمه قانون در طب المؤلف : ابن سينا الجزء : 1 صفحة : 364