قسمت مهمى از مسائل كه مؤلّف قراضه طبيعيّات در كتاب خود مطرح كرده و بآنها پاسخ داده است اكنون در علوم مختلف مورد بحث و مطالعه است و قسمتى ديگر از آنها اصولا در علوم عصر ما محل و مقامى ندارد و طريق تحقيق آنها با اطلاعات جديد و روش و روح علمى مطابقت نمى‌كند طرح و بيان و تعليل امور در اين كتاب در بعض مواضع باجمال يا بتفصيل منطبق با اصول و قانونهاى علمى و در بعض موارد نزديك بمبادى و مبانى علمى و بالاخره در بسيارى از مواضع بكلى وهمى و خطا يا مبتنى بر تقليد ناسنجيده اقوال رائج زمان است، گاهى نيز مطالب با عبارات مشابه در ابواب مختلف تكرار شده است‌ [1].

روى همرفته مى‌توان گفت كه آراء مؤلف در مباحث علم طبيعى بمعنى خاص (فيزيك) بصواب نزديكتر است.

قراضه طبيعيّات از اين حيث كه در زبان فارسى تأليفى است علمى قدر و قيمت دارد و اعتبار كتاب بيشتر براى ايجاز لفظ و سادگى زبان و روانى نسبى آن و طرز جمله‌بندى و كوتاهى جمله‌ها و خلوّ از تكلفات و صنايع لفظى ناخوش و پرهيز از ايراد مترادفات و سجع و موازنه و قرينه و قلّت كلمات عربى و دورى از استعمال كلمات نامأنوس فارسى و عربى و اشتمال بر بعض اصطلاحات فنى است نه از جهت مطالب و مباحث علمى آن.

درباره اصطلاحات علمى كتاب چون تا كنون تحقيق و مطالعه‌اى در كيفيّت ظهور و استعمال لغات فنى در زبان فارسى اسلامى و سهم و حصّه هر يك از دانشمندان و حكما و علماى ايرانى در دوره ابتدائى نثر علمى و

[1] - رش: ص 32- 33 و 98- 100؛ ص 87 و 93؛ ص 88 و 104.