لأنّها لا آلات لها الى آلاتها و ادراكاتها و لا فعل لها الّا بآلاتها.

قواى حسى نسبت به ادراك خود و ادراك ادراك و مدرك خود، كور و كر و ناتوان و عقيمند؛ اما قوّه عاقله، بينا، توانا و پوياست. كورى، ناتوانى و قصور، از آن طبيعت و امور طبيعى است.

براى همين است كه مى‌گويد:

و ليست القوى العقليّة كذلك فانّها تعقل كلّ شى‌ء.

قواى عقلى، «عالى منظر» اند و از فراز طبيعت، به خود و ماسواى خود مى‌نگرند و نه تنها خود و ادراك‌هاى خود را، بلكه مدرك‌هاى خود را هم ادراك مى‌كنند.

صغرا و كبراى استدلال‌

اكنون به سراغ صغرا و كبراى استدلال مى‌رويم:

قوّه عقلى، ذات و ادراك‌ها و مدرك‌هاى خود را ادراك مى‌كند؛ بلكه هر چيزى كه ممكن است براى آن نقش آلت و ابزار داشته باشد را هم ادراك مى‌كند (صغرا).

هر چيزى كه به وسيله آلت و ابزار جسمانى ادراك مى‌كند، نه ذات خود را ادراك مى‌كند و نه ابزار و ادراك و مدرك خود را (كبرا).

با حذف حدّ وسط از قياس بالا كه در هر دو مقدّمه، محمول واقع شده است، نتيجه چنين است:

قوّه عقلى چيزى نيست كه به وسيله آلت و ابزار جسمانى ادراك كند، بلكه مجرّد از ماده و عوارض ماده است.