خاصّى به كار برد و اگر مقصود، اين است كه اثبات شود كه خير، موجود و شر، معدوم است، اين هم نياز به تصوّر موضوع دارد؛ چراكه تصديق بدون تصوّر، محال است.

پس استدلال بيهوده است. [1]

پاسخ اين‌كه مقصود، استدلال است. منتها براى تصوّر موضوع، از طريق استقرا، موارد استعمال شر را جست‌وجو مى‌كنند تا بتوانند شرّ بالذات را از شرّ بالعرض تفكيك كنند. [2]

3. غلبه شر

شر، همان رنج و الم است و آن، امر وجودى است و خير يا عدم رنج و الم است- يعنى سلامت- يا ضدّ آن- يعنى لذت- است.

پيداست كه در اين جهان، رنج‌ها و آلام بيشتر از لذت‌هاست. پس شر غلبه دارد.

بنابراين فيلسوفان چاره‌اى ندارند جز اين‌كه هم‌چون اشاعره فعل خداوند را معلّل به غرض ندانند و دست از چون و چرا بردارند. [3]

اين اشكال- به قول خواجه‌ [4]- نيازى به پاسخ ندارد. بحث‌هاى گذشته پاسخ‌گوست و اگر بخواهيم پاسخ دهيم، بايد همه بحث‌هاى گذشته را تكرار كنيم.

[1] . ر. ك: شرحى الاشارات، ج 2، ص 80.

[2] . ر. ك: همان، ص 82.

[3] . ر. ك: همان، ص 80.

[4] . ر. ك: همان، ص 82.