اين نمط مشتمل بر چهار بخش است: بخش اوّل، مشتمل بر شش فصل، درباره «تجرّد و بقاى نفس» است. بخش دوم، مشتمل بر شش فصل، درباره نفى «اتحاد عاقل و معقول» است. بخش سوم، با ده فصل درباره «علم واجب» است. در آخرين بخش كه پنج فصل دارد، بحث درباره «كيفيّت دخول شر در قضاى الهى» است.

اين گزارش اجمالى درباره محتواى نمط هفتم بود و اكنون به گزارش تفصيلى هر يك از بخش‌ها مى‌پردازيم:

گزارش تفصيلى بخش نخست‌

شيخ الرئيس در فصل‌هاى شش‌گانه بخش نخست، درباره سه مسئله بحث كرده است: 1. قوس نزول و صعود؛ 2. تجرّد قوّه عاقله؛ 3. بقاى نفس پس از موت.

او براى اثبات بقاى نفس پس از موت، دو استدلال و براى اثبات تجرّد قوّه عاقله، چهار استدلال آورده است.

فصل اوّل‌

در فصل اوّل بخش اوّل، ابتدا درباره قوس نزول و صعود سخن گفته، تا جايگاه نفس ناطقه انسانى را كه هدف، اثبات بقاى آن پس از موت است مشخّص كند و نشان دهد كه جايگاه آن، پس از اجسام مركّب جمادى، نباتى و حيوانى، در قوس صعود است.

آن‌گاه نخستين استدلال خود را بر بقاى نفس پس از موت، ارائه كرده و نشان داده است كه تعلّق نفس به بدن، تنها تعلّق تدبيرى است و نفس پس از موت بدن، به مبادى عاليه خود باقى مى‌ماند و تنها چيزى كه از دست مى‌دهد، همان تعلّق تدبيرى است.

البته اگر بدن، علت حدوث نفس بود، جا داشت كه گفته شود با زوال بدن، نفس هم‌