اسم الکتاب : تجريد شرح نمط هفتم از كتاب الاشارات و التنبيهات المؤلف : بهشتى، احمد الجزء : 1 صفحة : 137
كلّيّات، مصاديق كم و محدود دارند؛ مانند امام در اصطلاح شيعه و برخى
تنها يك مصداق دارند، مانند واجب الوجود و برخى هيچ مصداقى ندارند؛ مانند شريك
البارى.
مصداق داشتن يا نداشتن و تعدّد و عدم تعدّد مصاديق و تناهى و عدم
تناهى آنها هيچ ربطى به كلى بودن مفهوم ندارد. بنابراين، هرچند مشّاييان در قول به
«عوارض مشخّصه» ناظر به مفاهيم باشند، سخن آنها خالى از اشكال نيست. ما جز اينكه
تشخّص را به وجود، بلكه خود وجود بدانيم، راه چارهاى نداريم.
***
بگذريم. اين توضيحات همه براى اين است كه بگوييم: «اتحاد عاقل و
معقول» تعبيرى رسا و گوياست و نيازى به اينكه به جاى آن «اتحاد مدرك و مدرك»
بگذاريم، نداريم؛ چرا كه ميان جزئى و كلى فاصلهاى نيست. مفهوم «بشرط لا»- يعنى به
شرط تجريد از قيود و مشخّصات (اگر مشخّصى براى مفهوم قابل تصوّر باشد) كلى و «بشرط
شىء» جزئى است.
***
اين بود وجوه چهارگانهاى كه توجيهكننده تعبير فيلسوفان از
«اتحاد مدرك و مدرك» به «اتحاد عاقل و معقول» است.
اسم الکتاب : تجريد شرح نمط هفتم از كتاب الاشارات و التنبيهات المؤلف : بهشتى، احمد الجزء : 1 صفحة : 137