احكام خيابان‌هايى كه به وسيلة دولت كشيده مى‌شود
(مسأله 46 ) - خيابانهائى كه جديداً احداث مى‌شود و خانه و املاك مردم در مسير آن قرار مى‌گيرد و دولت به جبر و اعمال زور آن‌ها را خراب و خيابان‌كشى مى‌كند، ظاهر اين است كه پس از خيابان‌كشى عبور از آن‌جاها جايز باشد چون عرفاً در حكم مالى است كه تلف شده باشد و به عبور كردن از آنجا تصرف در اموال مردم گفته نمى‌شود و مانند كوزه يا ظرف شكسته و خرد شده مى‌باشد، كه صاحبان آن املاك نسبت به آن‌ها اولويت دارند و اين اولويت مانع از تصرف ديگران نمى‌شود و اما آنچه از آثار و مصالح آن املاك باقى مى‌ماند از ملك مالك خارج نشده است و درصورتى كه دولت آن‌ها را غصب كرده باشد، خريد و فروش آن‌ها جايز نيست.
(مسأله 47 ) - مساجدى كه در مسير خيابانها قرار مى‌گيرد و جزو خيابان مى‌شود ظاهر اين است كه بعد از خيابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج مى‌شود بنابر اين بايد در اين گونه موارد مابين احكام مربوط به‌عنوان مسجديت و احكامى كه تابع صدق عنوان مسجد بودن و صدق نكردن آن است و بين احكام وقف و تفصيل قائل شد از جملة احكام مسجد اين است كه حرام است نجس كردن مسجد و واجب است برطرف كردن نجس از مسجد و جايز نيست شخص جنب يا زن حائض وارد مسجد شود و ديگر احكامى كه تابع عنوان مسجد بودن اوست، اين قبيل احكام با برطرف شدن عنوان مسجديت برداشته مى‌شود، گرچه احتياط مستحب آن است كه با رفتن عنوان مسجدى، آن احكام باز رعايت شود.
و از احكام وقف بودن اين است كه جايز نيست تصرف كردن در محل وقف از سنگ و چوب و خود زمين و غيره و جايز نيست خريد و فروش آن‌ها مگر با اجازة حاكم شرع يا وكيل او كه آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد بفروشند و مبلغ آن را در نزديكترين مسجد ديگرى مصرف نمايند و يا خود مواد باقيماندة بنا را در مسجد ديگر نزديك آن مصرف نمايند و از اين بيان حكم مدارس و حسينيه‌هائى كه در مسير خيابانها قرار مى‌گيرند و خراب مى‌شود، معلوم گرديد درصورتى كه وقف بوده باشند با خراب كردن آن‌ها زمين و مواد بنا از وقفيت خارج نمى‌شود و تصرف در آن‌ها و خريد و فروش آن‌ها جايز نيست مگر با اجازه حاكم شرع يا وكيل او كه پس از فروش پول آن‌ها را در نزديكترين مدرسه يا حسينى ديگرى مصرف كنند و يا خود مواد باقى‌مانده را در اينگونه محل‌ها با رعايت نزديكترين آن‌ها به كار ببرند.
(مسأله 48 ) - جايز است عبور و مرور از زمين مساجدى كه در خيابان واقع شده و همچنين جايز است عبور از زمين‌هاى مدارس دينى و حسينيه‌هائى كه در خيابان واقع شده‌اند.
(مسأله 49 ) - آنچه از زمين مساجدى كه بعد از خيابان كشيدن باقى مانده است اگ به اندازه‌اى باشد كه مى‌شود از آن‌ها براى نماز و ساير عبادات استفاده كرد، تمام احكام مسجد بر آن باقيمانده مترتب است و اگر شخص متجاوزى آنجا را دكان و محل كار و يا خانه قرار دهد، آيا جايز است استفاده از آن به همان نحوى كه قرار داده شده است؟
در اين صورت بايد تفصيل قائل شد كه اگر استفادة از آن با مسجد بودن منافات ندارد مانند خوردن و خوابيدن در آن محل، در اين مورد اين نوع استفاده‌ها بى‌شبهه جايز است، چون مانع از استفاده در جهت مسجدى مانند اقامة نماز جماعت و مجالس وعظ و تبليغ از طرف غاصب مى‌باشد و با بودن اين مانع و عدم امكان استفاده در آن جهات مسجديت استفاده در جهات ديگر مانع ندارد و مانند اين است مسجدى كه در يك محل متروك قرار گرفته و از آن استفادة مسجدى نمى‌شود، مانع ندارد كه زمين آن مسجد محل زراعت و يا كسب قرار داده شود، ولى جايز نيست در آن محل كارهاى منافى با مسجديت انجام داد، مانند اين كه محل بازى و يا لهو و لعب و مانند اينها قرار گيرد، و اگر متجاوزى آن مسجد را محل براى كارى كه منافات با مسجديت دارد قرار داده باشد استفاده از آنجا براى آن نوع كارها جايز نيست.