شك بعد از وقت
(مسألة 1189 ) - اگر بعد از گذشتن وقت نماز، شك كند كه نماز خوانده يا نه، يا گمان كند كه نخوانده، خواندن آن لازم نيست، ولى اگر پيش از گذشتن وقت شك كند كه نماز خوانده يا نه اگرچه گمان كند كه خوانده است، بايد آن نماز را بخواند.
(مسألة 1190 ) - اگر بعد از گذشتن وقت شك كند كه نماز را درست خوانده يا نه، به شك خود اعتنا نكند.
(مسألة 1191 ) - اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار ركعت نماز خوانده، ولى نداند به نيت ظهر خوانده يا به نيت عصر، بنابر احتياط چهار ركعت نماز قضا به نيت نمازى كه بر او واجب است بخواند.
(مسألة 1192 ) - اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشاء، بداند يك نماز خوانده، ولى نداند سه ركعتى خوانده يا چهار ركعتى، بايد قضاى نماز مغرب و عشاء را بخواند.
4
كثير الشك (كسى كه زياد شك مى‌كند) (مسألة 1193 ) - كثيرالشك كسى است كه عرفاً بگويند زياد شك مى‌كند يا حال او به نحوى باشد كه در هر سه نماز لا اقل يك مرتبه شك كند، چنين شخصى به شك خود اعتنا نكند.
(مسألة 1194 ) - كثيرالشك اگر در به‌جا آوردن چيزى از اجزاء نماز شك كند بايد بنا بگذارد كه آن را به‌جا آورده، مثلاً اگر شك كند كه ركوع كرده يا نه، بايد بنا بگذارد كه ركوع كرده است، و اگر در به‌جا آوردن چيزى شك كند كه نماز را باطل مى‌كند، مثل شك كند كه نماز صبح را دو ركعت خوانده يا سه ركعت بنا را بر صحت مى‌گذارد.
(مسألة 1195 ) - كسى كه در يك چيز نماز زياد شك مى‌كند، چنان‌چه در چيزهاى ديگر نماز شك كند، بايد به‌دستور آن عمل نمايد، مثلاً كسى كه زياد شك مى‌كند سجده كرده يا نه، اگر در به‌جا آوردن ركوع شك كند بايد به‌دستور آن رفتار نمايد، يعنى اگر به سجده نرفته ركوع را به‌جا آورد و اگر به سجده رفته، اعتنا نكند.
(مسألة 1196 ) - كسى كه در نماز مخصوصى مثلاً در نماز ظهر زياد شك مى‌كند، اگر در نماز ديگر مثلاً در نماز عصر شك كند، بايد به‌دستور شك رفتار نمايد.
(مسألة 1197 ) - كسى كه وقتى در جاى مخصوصى نماز مى‌خواند، زياد شك مى‌كند. اگر در غير آنجا نماز بخواند و شكى براى او پيش آيد، به‌دستور شك عمل نمايد.
(مسألة 1198 ) - اگر انسان شك كند كه كثيرالشك شده يا نه، بايد به‌دستور شك عمل نمايد. و كثيرالشك تا وقتى يقين نكند كه به حال معمولى مردم برگشته بايد به شك خود اعتنا نكند.
(مسألة 1199 ) - كسى كه زياد شك مى‌كند، اگر شك كند ركنى را به‌جا آورده يا نه، و اعتنا نكند بعد يادش بيايد كه آن را به‌جا نياورده، چنان‌چه مشغول ركن بعد نشده، بايد آن را به‌جا آورد، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر شك كند ركوع كرده يا نه و اعتنا نكند، چنان‌چه پيش از سجده دوم يادش بيايد كه ركوع نكرده است بايد برگردد و ركوع كند و اگر در سجده دوم يادش بيايد، نمازش باطل است.