وقتى ما از زهد سخن مى‌گوييم، گوشه گيرى مرتاضان و پارسايى فراريان از زندگى را به ياد مى‌آوريم. و چون از علم سخن مى‌گوييم به ياد كسانى مى‌افتيم كه در كتابخانه‌ها يا آزمايشگاههاى خود به كار تحقيق و مطالعه مشغولند و مسئوليّت ديگرى ندارند و خود را درگير مبارزات و مجاهدتها نمى‌كنند.

و چون از بخشندگى و كرم سخن به ميان آوريم، ياد پادشاهى در ذهن ما زنده مى‌شود كه هداياى گزافى به دوروبريهاى خود مى‌بخشيد و بدين وسيله آنها را كم كم به فساد و تباهى مى‌كشاند و به واسطه اين بذل و بخششها حكومت خود را از هر گونه تعرضى در امان مى‌داشت.

و چون از صفت شجاعت سخن برانيم، تصوير قهرمانان ميدانهاى جنگ را كه خوى‌شان كشت و كشتار و وظيفه‌شان ريختن خون ديگران بود، به خاطر مى‌آوريم.

امّا اميرمؤمنان على عليه السلام غير از تمام اينها بود. زيرا صفات او، نمودهايى از روح معنوى وى به شمار مى‌آمد. همان گونه كه اگر يك نور بر شيشه‌هاى رنگى بتابد، رنگهاى گوناگونى از خود نمودار مى‌سازد، نور توحيد نيز در ژرفاى وجود امام از خود صفات و ويژگيهاى مختلفى بر جاى گذارده بود به گونه‌اى كه برترين صفات و عظيم‌ترين آيات حق در آن‌حضرت متجلّى گشته بود.

هنگامى كه خداوند بر قلبى سليم تجلّى مى‌كند، آن را با قول ثابت استوار مى‌سازد و از نور عزت خويش سرشارش مى‌گرداند و صاحب آن قلب را بخشنده و دادگر و دلير و مهربان و دانا و مسئول و زاهد و فعّال و گريان در تاريكى شب و جنگنده در روز مى‌سازد.

شاعرى درباره امام سروده است:

در ويژگيهاى صفات تو، اضداد جمع شده است و از اين رو همتايان براى تو سر فرود آورده‌اند. ما مى‌گوييم اين ويژگيها، صفات حُسنايى است كه برخى از