اسم الکتاب : اصول حكمت اسلامى و ديدگاه هاى فلسفه بشرى المؤلف : مدرسى، سيد محمد تقى الجزء : 1 صفحة : 57
به فلوطين، شاگرد امونيوس بنيانگذار نو افلاطونى نسبت داده شده است
[1].
ما هنگامى كه مىبينيم يكى از نويسندگان معاصر كتابى درباره سهروردى
مىنگارد و او را فيلسوف شهيد مىنامد و به تفصيل پيرامون شخصيت او داد سخن
مىدهد، در حالى كه بر اساس اعتراف خود سهروردى مىدانيم او انديشههاى خويش را از
هرمس، زرتشت و افلاطون ستانده به طرح اين پرسش مىپردازيم كه:
چگونه او مىتواند در راه اسلام شهيد شده باشد در حالى كه شهداى
اسلام، كسانى هستند همچون زيد، يحيى بن زيد، محمد ذى النفس الزكيه، برادر او
ابراهيم، فرزندان عبداللَّه بن حسن، حسين شهيد فسخ و ديگران كه درخت اسلام را با
خون خويش آبيارى كردند، ولى هيچ نوشتهاى درباره آنها نمىيابيم، صرف نظر از اين
كه به اين شهدا طعنه نيز زده مىشود و اجتهاد آنها در راه اقامه حقوق و طلب رضاى
آل محمّد صلى الله عليه و آله، مورد نكوهش قرار مىگيرد.
[1] - دكتر محمدعلى ابوريان به عنوان برترين كسى كه پيرامون مكتب
اشراقىگرى به نگارش پرداخته و درباره شخصيت سهروردى مىگويد: بخشى تابنده با
ريشههايى عميق در انديشه اسلامى به چشم مىخورد كه همان شاخه نحله ا فلاطونى است
و فيلسوف اشراقى شهاب الدين سهروردى مقتول و مكتب او نمايانگر آن است.
سهروردى تحت تأثير صابقه قرار داشت و لذا مردم را به ستارگان و
اختران فرا مىخواند و جماعت سرگشتهاى را كه عشق به عالَم نور و جلال نور الانوار
و كسانى كه در سرودههاى خود دادخواهى مىكردند زنده مىگرداند. مقصود از اين
سرودهها اشعارى است پيرامون اختران هفتگانه. سهروردى افلاطون را جلودار حكمت
مىشمرده و مىگويد: رئيس ما و صاحب قوّت و نور، افلاطون است. او جلوداران حكمت را
آگاتا، ذيمون، هرمس، انبادقليس، فيثاغورس، سقراط و افلاطون مىداند. سهروردى منابع
حكمت شرق را به روزگاران حكيمان شاهنشاهى ايران باز مىگرداند و مىگويد: در ميان
ايرانيان امّتى بوده است كه به سوى حق، ره مىبردند و حكيمان فاضل كه شباهتى به
مجوس نداشتند در پرتو اين حق، عدالت مىورزيدند و ما حكمت نورانى و شريف ايشان را
كه ذوق افلاطون گواه آن است زنده گردانيدهايم. به نظر ما سهروردى نخستين كسى است
كه تحت تأثير انديشه افلاطون قرار گرفت و سپس اين تأثير در ميان اشراقيان همچون
ملاصدراى شيرازى (وفات به سال 1050 ه) ادامه يافت. مراجعه كنيد به كتاب «الفلسفة
الاخلاقية عند افلاطون»، ص 340 و كتاب «اصول الفلسفة الاشراقى»، ص 76.
اسم الکتاب : اصول حكمت اسلامى و ديدگاه هاى فلسفه بشرى المؤلف : مدرسى، سيد محمد تقى الجزء : 1 صفحة : 57