است؟ قرآن، اين حقيقت را به ما مى‌آموزد. دراين آيه كريمه مى‌خوانيم كه پروردگار مى‌فرمايد:

... قَالُوا لَئِن لَمْ يَرْحَمْنَا رَبُّنَا وَيَغْفِرْ لَنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ‌ [1].

«... گفتند: اگر پروردگارمان به ما رحم نكند و ما را نيامرزد در زمره زيان كردگان خواهيم بود.»

در اينجا مقصود از مغفرت، همان رحمت الهى است كه بدون آن، زندگى جز زيان و خسران نخواهد بود، و احساس اين حقيقت، خود از آداب استغفار است، پس مفهوم استغفار حقيقى به درگاه خداوند اين است كه بدانى هيچ راهى جز پذيرش عذر از سوى خداوند ندارى، زيرا هيچ پناهى از او نيست، مگر نزد او.

ب- خداوند مى‌فرمايد:

... رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّآتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ [2].

«... پس پروردگار ما! گناهان ما را بيامرز و بديهاى ما را از ما بزداى و ما را با نيكان بميران.»

برخى از مفسّران گفته‌اند: آمرزش گناهان با پوشاندن بديها (كفران سيّئات) تفاوت دارد، زيرا آمرزش به گناهان عادى اختصاص دارد در حالى كه كفران براى بديهايى است كه اطاعتهاى بزرگ، آنها را مى‌پوشانند. [3]

شايد اين اطاعت بزرگ همان اطاعت از خدا در پذيرش ولايت پيامبر صلى الله عليه و آله، و اطاعت رسول در ولايت ائمّه اهل بيت عليهم السلام است كه خداوند به پذيرش ولايت آنها فرمان داده است، و اطاعت از امامان در پذيرش ولايت كسانى است كه ايشان آنها را به جانشينى و نيابت خود برگزيده‌اند- واللَّه العالم-.

پ- خداوند مى‌فرمايد:

... وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا... [4].

«... و آثار گناه را از ما بشوى و ما را ببخش و در رحمت خود قرار ده...»