در مفاهيم اين آيه دقّت كنيد، مادامى كه آسمانها و زمين براساس حق استوارند صحيح و درست خواهند بود، امّا اگر بر پايه هوس استوار شوند به تباهى كشيده خواهند شد. پس حق همان سنّت الهى است كه در كائنات (يا به تعبير ما نظام طبيعت) جريان مى‌يابد.

3- اهل دوزخ با يكديگر ستيز مى‌كنند و اين حقيقتى است واقعى كه خطا يا صرف ادّعا يا سخنى تهى نيست. آن حق است. (حق در اينجا در برابر باطل قرار دارد كه وجود خارجى ندارد.) خداوند مى‌فرمايد:

إِنَّ ذلِكَ لَحَقٌّ تَخَاصُمُ أَهْلِ النَّارِ [1].

«اين جدال اهل جهنّم با يكديگر چيزى است كه به حقيقت واقع شود.»

4- مرگ، بيهوشيهايى دارد كه يكى پس از ديگرى آدمى را در برمى‌گيرد. بيهوشى گاهى باطل است (همچون كسى كه شراب مى‌نوشد) ولى بيهوشى مرگ حق است، آن وضع دشوارى است كه آدمى را به بيهوشى مى‌برد، چنانكه در روز رستخيز و در صحنه‌هاى هولناك آن مردم را مى‌بينيم كه چونان مستانند در حالى كه مست نيستند، بلكه عذاب خداوندى شديد است. (حق در اينجا در برابر خيال و وهم مى‌آيد.) خداوند مى‌فرمايد:

وَجَاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذلِكَ مَا كُنتَ مِنْهُ تَحِيدُ [2].

«به راستى كه بيهوشى مرگ فرامى‌رسد. اين است آنچه از آن مى‌گريختى.»

5- در روز قيامت مردم نيز صداى شيون مى‌شنوند در حالى كه اين صدا وهم وگمان نيست، بلكه صدايى است بر حق. خداوند مى‌فرمايد:

يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ‌ [3].

«روزى كه آن آواز سهمناك را به حق مى‌شنوند، آن روز، روز بيرون شدن او از گور است.»